Onder het motto ‘De zorg en samenleving veranderen, LOC verandert mee’ heeft de koepel van cliëntenraden zich de afgelopen maanden opnieuw uitgevonden. Van een traditionele, een tikje institutionele organisatie is LOC veranderd in een netwerkorganisatie die nog altijd een sterke belangenbehartiger is richting politiek, maar ook snel wil kunnen inspringen op lokale vragen.
Met 1500 aangesloten cliëntenraden en een gezamenlijke achterban van zo’n 600 duizend cliënten is LOC Zeggenschap in zorg door de jaren heen uitgegroeid tot de grootste cliëntenorganisatie in de VVT en ggz, alsook de jeugdzorg, maatschappelijke zorg, verslavingszorg en welzijn. Maar die sectorale afbakening van weleer is als gevolg van de transities in het sociale domein voor een aanzienlijk deel verdwenen. Dit heeft grote gevolgen voor het veld waarbinnen LOC haar activiteiten uitvoert.
“De wereld is enorm aan het veranderen”, stelt voormalig interim-directeur en huidig ambassadeur Wim Croes. “We deden als LOC mooie dingen, maar of we de vraag van de cliënt echt centraal stelden… Van oudsher was LOC erg gericht op de cliëntenraden. Dat leidde soms tot bijna vakbondsachtige verhoudingen met bestuurders. Natuurlijk moeten we nog steeds cliëntenraden ondersteunen en aan belangenbehartiging doen, maar als we alleen tegen bestuurders ageren, helpen we daar niemand mee. Misschien waren in ons kantoor in Utrecht op achttien hoog een beetje los gezongen van de werkelijkheid.”
Nieuwe klanten
Door de overheveling van zorgtaken naar de gemeenten in combinatie met een nieuw wettelijk kader is die werkelijkheid een heel andere dan vijf jaar geleden. “Aan LOC wordt ook steeds vaker de vraag gesteld hoe we ons als landelijke organisatie verhouden tot alles wat er nu ook ‘lokaal’ gebeurt”, licht Croes toe. “Cliëntenraden krijgen te maken met de lokale overheid en met nieuwe lokale samenwerkingspartners. We zien bovendien dat een groot aantal van onze leden – met name door sluiting van zorgorganisaties – verdwijnen. Naast de afname van het aantal cliëntenraden ontstaat er ook een nieuwe groep klanten. Burgers die zich in het kader van de transities organiseren rondom initiatieven op het gebied van wonen, zorg en welzijn. Die twee klantengroepen hebben we nu en in de toekomst te bedienen.”
Flexibilisering
Met het oog hierop heeft LOC de eigen organisatie flink op de schop genomen. Sinds begin dit jaar heeft LOC in plaats van een topzwaar centraal kantoor een klein bedrijfsbureau dat door twee coördinatoren bemand wordt. Zij staan weer in verbinding met een groot aantal andere deskundigen, die op afroepbasis beschikbaar zijn om specifieke vragen te beantwoorden. Ook is de (vrijwilligers) functie van ambassadeur gecreëerd. Ambassadeurs vertegenwoordigen het LOC bij strategische vraagstukken in het overleg met onder meer VWS.
Met deze nieuwe structuur wil LOC minder institutioneel en meer praktijk gericht kunnen opereren. De organisatie wil ook minder ‘zenden’ en meer het oor in de verschillende gemeenten en regio’s te luisteren. Samenwerking en lokaal maatwerk zijn daarbij de sleutelwoorden.
“Om snel te kunnen reageren op lokale situaties hebben we de organisatie geflexibiliseerd”, zegt Croes. “Hoe noodzakelijk misschien ook, er zit pijn in zo’n proces, want je moet afscheid nemen van mensen. Maar aangezien we geconfronteerd werden met steeds dalende subsidies is het logisch om minder geld in kantoor en overhad te steken en meer geld in activiteiten die achterban rechtstreeks ten goede komen.”
Waardevol
Ondanks deze nieuwe koers is het ideologische vertrekpunt van LOCC niet veranderd, benadrukt Croes. Zorg, welzijn en ondersteuning moet in de optiek van LOC altijd ‘waarde-vol’ zijn, dat wil zeggen: recht doen aan de waarde en volwaardigheid van een ieder. “Het gedachtengoed van Yvonne van Gilse, de vorig jaar helaas veel te vroeg overleden bestuurder van het LOC, blijft hiermee ook levend”, zegt Croes. “Namelijk streven naar een maatschappij waarin een waardevol leven centraal staat en als dit noodzakelijk is een waardevolle zorg maximaal wordt gefaciliteerd.”