Ruim 16 procent van de organisaties in de gehandicaptenzorg schreef in 2013 rode cijfers. Vooral grote organisaties hadden moeite het huishoudboekje op orde te houden. Daarbij hebben de instellingen in totaal een half miljard euro gereserveerd voor reorganisatie en ontslag. Dit blijkt uit een analyse door inkoopcoöperatie Intrakoop en Verstegen accountants en adviseurs.
Steeds meer organisaties in de gehandicaptenzorg staat het water aan de lippen, ondanks het feit dat er het afgelopen jaar al fors is gesneden in het aantal (flexibele) arbeidskrachten. Door stijgende bedrijfslasten, hogere personeelskosten en gelijkblijvende inkomsten, zijn de resultaten het afgelopen jaar sterk afgenomen.
Stijgende bedrijfslasten
Qua rendement was de gehandicaptenzorg in 2012 nog de best presterende deelsector in de zorg qua rendement (2,7 procent). Dit was met name te danken aan de zogenaamde ‘Agema’-gelden (intensiveringsmiddelen). Doordat deze middelen in 2013 zijn afgeschaft, zijn de bedrijfsopbrengsten – ondanks indexering van tarieven en een lichte toename van de zorgproductie – gestabiliseerd op circa 8,1 miljard euro. De bedrijfslasten zijn daarentegen met circa anderhalf procent gestegen naar ruim 7,8 euro miljard.
De toegenomen bedrijfslasten worden veroorzaakt door de stijging in de personeelskosten. De personeelskosten zijn niet alleen gestegen door CAO-stijgingen, maar in belangrijke mate ook door kosten van reorganisaties dan wel reserveringen met dit doeleinde. De omvang van de voorzieningen voor reorganisaties is gestegen naar ruim 500 miljoen euro. Een andere oorzaak van de toegenomen personeelskosten zijn de hogere sociale lasten en pensioenpremies. Deze stijgen sterk, gemiddeld met zes procent.
Hoewel de liquiditeit van de meeste zorgorganisaties in de gehandicaptenzorg nog boven de traditionele norm van 1,0 ligt, zal de druk op de liquiditeit de komende jaren sterk toenemen. Intrakoop wijst in dit verband op de bezuinigingen op de sector, die de operationele resultaten en daarmee de liquiditeit drukken. Daarnaast zal door de overheveling van de AWBZ naar zorgverzekeraars en gemeenten de bevoorschotting door zorgkantoren afnemen. Tezelfdertijd heeft de sector cashflow nodig voor reorganisatie- en afvloeiingskosten.
Flexibele schil
Met een gemiddeld eigen vermogen van 23,1 procent van de totale omzet beschikt de sector over een redelijk gezonde maar ook noodzakelijke buffer. Toch vindt Intrakoop de situatie zorgelijk, met name omdat relatief eenvoudige bezuinigingen niet meer zijn. Na jaren van toenemende flexibilisering en stijgende kosten voor personeel niet in loondienst, zijn deze kosten in 2013 juist fors gedaald met 9 procent. “De gehandicaptensector heeft de flexibele schil vrijwel volledig wegbezuinigd”, stelt directeur Frank Kaptein van Intrakoop. “Ook is de sector er in geslaagd de inkoopkosten onder controle te houden. Desondanks staan veel instellingen op dit moment met de rug tegen de muur. Voorkomen moet worden dat organisaties moeten gaan snijden in de kwaliteit van zorg om te overleven. Daar zijn noch de cliënten, noch de sector bij gebaat.”