Oud-ombudsman Alex Brenninkmeijer heeft tijdens het NVTZ-jaarcongres plannen gepresenteerd om het interne toezicht ‘voorbij de vrijblijvendheid’ te brengen. De Nederlandse Vereniging van Toezichthouders in de Zorg en Welzijn start een ‘doe- en leerproces’ ter professionalisering van raden van toezicht, dat op termijn moet leiden tot een code of conduct, die in de toekomst weer kan gaan leiden tot een vorm van accreditatie.
Geen nieuwe protocollen, geen nieuwe code en een kant-en-klaar plan ligt er nog niet. “We helpen u niet met papier”, zei voorzitter Alex Brenninkmeijer van de vorig jaar opgerichte NVTZ-commissie ‘Toezicht met Hart voor de Zaak, vrijblijvendheid voorbij in intern toezicht voor zorg en welzijn’ tijdens het NVTZ-congres. Bewust heeft de oud-ombudsman – tegenwoordig lid van de Europese rekenkamer – het resulterende document de naam ‘pamflet’ meegegeven, om aan te geven dat het gaat om een denkrichting, niet om nieuwe papieren geboden. Brenninkmeijer: “Een protocol is er al, de rol van de toezichthouder is uitgebreid gedocumenteerd. Maar papier is geduldig.”
Toezichthouden is een vak, vindt Brenninkmeijer, evenals de spreker voor hem, secretaris-generaal Leon van Halder van het ministerie van VWS. En wie dat vak goed wil uitoefenen, moet bereid zijn het te leren. Dat betekent dag in dag uit je bekwamen in de bouwstenen van goed toezicht. En om dat leerproces nu minder vrijblijvend te maken zal de NVTZ jaarlijks aan raden van toezicht vragen aan welke van die bouwstenen ze dat jaar gaan werken. Aan het eind van het jaar zullen ze daar dan over moeten rapporteren. De nadruk in dit leerproces zal komen te liggen op drie bouwstenen:
Voorbereiding en samenstelling
Bij werving nieuwe leden dient het dynamisch proces in de raad van toezicht te worden geëvalueerd en zonodig bijgesteld aan de hand van een doordachte profielschets van de gewenste kandidaat. Nieewe leden moeten zo snel mogelijk hun toegevoegde waarde zoeken en vinden. Voor nieuwe toezichthouders zal er daarom een verplichte cursus komen, evenals voor (beginnende) rvt-voorzitters.
Reflectie
Blijvende ontwikkeling vindt plaats bij continue interventie. Daarom dient daar elke vergadering aandacht voor te zijn. Goede feedback maakt RvT-leden bewust van blinde vlekken en dient niet alleen het persoonlijk functioneren, maar ook het groepsproces in de RvT. De commissie stelt een structuur voor om reflectie te verbeteren op de korte (vergadercyclus), de middellange (jaar) en de lange (3 jaar) termijn.
Maatschappelijke agenda
Alleen door focus en coördinatie kunnen de verschillende eisen die in- en externe toezichthouders aan organisaties in zorg en welzijn stellen, met elkaar in overeenstemming worden gebracht en is er daadwerkelijk ruimte voor goed toezicht. De bedoeling is dat de NVTZ de regie op zicht neem om de relatie met externe toezichthouders te bevorderen, wat moet resulteren in een maatschappelijke agenda, waaruit nieuwe taken en invalshoeken voor Raden van Toezicht voort moeten vloeien. RvT’s zullen verantwoording af moeten leggen over de vraag hoe ze met die nieuwe invalshoeken omgaan.
Met deze agenda moet volgens de commissie-Brenninkmeijer het niveau van het toezicht de komende vijf jaar flink kunnen stijgen. Waaraan de samenleving dat gaat merken? Vraagt iemand in de zaal. Brenninkmeijer: “Aan een groeiende externe oriëntatie van toezichthouders. Dat ze zichtbaar zijn, en dat ze weten waar ze voor staan.” (bron: Lucide)