Een keurmerk, certificering of accreditering biedt geen of onvoldoende garantie voor verantwoorde zorg. Dat merkt de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) op in het Werkplan 2015. Belangrijker is een goede bestuurlijke verankering van kwaliteit en veiligheid. De IGZ gaat bestuurders en interne toezichthouders expliciet op deze bestuurlijke verantwoordelijkheid aanspreken.
De IGZ verwacht van bestuurders dat ze een adequate systematiek hanteren om de veiligheid en kwaliteit van zorg te bewaken, te beheersen en te verbeteren. Een onderdeel hier van is “stevig intern toezicht, dat het bestuur niet alleen adviseert, maar ook controleert”. Het cliëntperspectief vormt wat de IGZ betreft een wezenlijk onderdeel van het interne toezicht.
Prioriteiten
Als uitvloeisel van verbetertraject ‘Toezien met Vertrouwen en Gezag’ maakt de IGZ voortaan ieder jaar de belangrijkste prioriteiten kenbaar. Met deze prioritering wil de IGZ risico’s bij zorgaanbieders op de kaart te zetten en waar mogelijk wegnemen. Voor wat betreft het toezicht zelf laat de IGZ weten zorgaanbieders voortaan in principe alleen onaangekondigd te zullen bezoeken. Waar nog wel sprake is van aangekondigde bezoeken zullen deze vanaf 2015 altijd onaangekondigde elementen bevatten.
Naast governance gaat de inspectie komend jaar extra aandacht besteden aan de gevolgen van de transitie, medicatieveiligheid, intramurale ouderenzorg en disfunctionerende beroepsbeoefenaren. Deze aandachtspunten worden mede in gegeven door de grote veranderingen in de zorg. In een periode van grote organisatorische veranderingen zijn de risico’s op blinde vlekken en fouten bij zorgaanbieders groter dan anders, zo stelt de IGZ. De aandacht is in zulke periodes minder gericht op continuïteit en kwaliteit van de zorgverlening en meer op interne processen en herinrichting van de organisatie.
Als het om veranderingen gaat die impact kunnen hebben de kwalitiet van zorg denkt de inspectie vooral aan de herverkaveling van zorgtaken in de langdurige zorg. Een belangrijk aandachtspunt voor het toezicht is de integraliteit van ondersteuning en zorg en behandeling waar gemeenten en verzekeraars gezamenlijk verantwoordelijk voor zijn. Waar zorg niet door een zorgaanbieder maar door een netwerk van meerdere zorgverleners en zorgaanbieders en mantelzorgers geleverd wordt, is voor de inspectie het functioneren van dit netwerk een wezenlijk onderdeel van de kwaliteit van de zorg.
Kwetsbare zorgvragers
Aangezien er een groter beroep zal worden gedaan op de zelfredzaamheid van zorgvragers en hun netwerk, besteedt de IGZ extra aandacht aan de zorg aan mensen met een geringe sociale redzaamheid. Ook de zorg voor kwetsbare ouderen in de verpleeghuizen staat onder druk, zo constateert de IGZ. De zorgvraag neemt toe terwijl de kennis en kunde van de zorgmedewerkers niet is meegegroeid met de zorgvraag. Zeker in de Randstad is sprake van te weinig verzorgenden en verpleegkundigen in de directe zorgverlening. Hierdoor is er sprake van hoge risico’s in de zorg: medewerkers zijn niet opgewassen tegen de complexe zorgvraag waarmee cliënten heden ten dage binnenkomen in het verpleeghuis.
Op grond van eerdere ervaringen concludeert de IGZ dat de rol van de bestuurder cruciaal is. Een goede bestuurder zorgt voor continuïteit in het zorgproces, is direct betrokken bij de zorg en weet medewerkers en ook vrijwilligers mee te krijgen om de zorg nog beter te maken. Een bestuurder die met visie richting kan geven aan de zorgverlening maakt het mogelijk dat de zorgmedewerkers weten wat ervan hun verwacht wordt. Wel ziet de inspectie nog vaak teveel wisselingen in de verschillende managementlagen.
Ondanks het groeiende aantal toezichttaken moet de IGZ het komend jaar met bijna 3 miljoen euro minder doen dan in 2014. Waar het budget het afgelopen jaar ruim 65 miljoen euro was, is dat dit jaar nog geen 63 miljoen.