Een vijfde van de Nederlandse ziekenhuizen zit financieel in de gevarenzone. Dat constateert accountantsbureau BDO op basis van de openbare jaarverslagen uit 2013. Gelet op de precaire financiële positie en het wegvallen van het transitievangnet wordt 2015 voor veel ziekenhuizen het jaar van de waarheid.
Het resultaat van vooral de kleine ziekenhuizen was in 2013 sterk afhankelijk van de transitiebaten. Voor zover ze winst maakten bestond die voor bijna 60 procent uit transitiegelden. Bij de middelgrote en grote ziekenhuizen was het winstaandeel uit de transitiepot respectievelijk 29 procent en 44 procent.
De transitiegelden, bedoeld om negatieve effecten van de overgang naar prestatiebekostiging op te vangen, zijn in 2014 weggevallen. De jaarrekeningen van 2014 en 2015 moeten uitwijzen of de ziekenhuizen er in slagen om die wegvallende transitiebaten op te vangen in hun exploitatie. Kleine ziekenhuizen zijn in dit opzicht extra kwetsbaar omdat ze gemiddeld genomen ook over de laagste vermogensbuffers en de slechtste liquiditeitspositie beschikken.
BDO constateert wel dat het eigen vermogen van ziekenhuizen is toegenomen in 2013: ten opzichte van het jaar ervoor groeide dit met een half miljard naar 2,8 miljard euro. De gemiddelde financiële prestaties van ziekenhuizen zijn verbeterd ten opzichte van 2012. Gezien de toegenomen onzekerheden rond de financiering is dit volgens BDO bepaald geen overbodige luxe.
Argwaan
Die onzekerheden geven ook een extra impuls aan de argwaan tussen de financiële stakeholders, met name tussen de banken en zorgverzekeraars. Vanwege de groeiende risico’s bouwen banken bij veel ziekenhuizen de lopende rekening af, met als argument dat niet zij maar de zorgverzekeraars voor werkkapitaal moeten zorgen door het onder handenwerk te bevoorschotten. Zorgverzekeraars vinden op hun beurt dat ze geen geldautomaat zijn. Bovendien past bevoorschotting volgens de zorgverzekeraars in principe niet bij prestatiebekostiging.
Dit alles leidt er toe dat ziekenhuizen steeds vaker krap in hun liquide middelen komen te zitten. Bij onvoorziene omstandigheden kunnen zulke liquiditeitsproblemen zomaar omslaan in surseance dan wel faillissement.
Verdwijnen
Volgens BDO zit 15 tot 20 procent van de circa tachtig ziekenhuizen financieel in de gevarenzone. “Overall is de financiële positie van ziekenhuizen misschien verbeterd, maar het risico is zeker niet geweken”, zegt Frank van der Lee van accountantsbureau BDO in het maartnummer van Skipr magazine, waarin een achtergrondverhaal over de financiële positie van de ziekenhuizen is verschenen. “Er is een aantal ziekenhuizen dat nog altijd langs het randje loopt. Van de tachtig plus ziekenhuizen die er nu zijn zullen er op termijn 10 tot 20 verdwijnen, op wat voor manier dan ook.”
Met dit laatste verwijst Van der Lee naar de nog altijd groeiende samenwerkings- en fusietrend in de ziekenhuiswereld. De ziekenhuizen denken zo tegenwicht te kunnen bieden aan de groeiende marktmacht van de verzekeraars. Maar volgens BDO is het de vraag of fusies helpen om de financiële uitdagingen van ziekenhuizen op te lossen. Het accountantskantoor wijst op het faillissement van Zorggroep Pasana in 2014, dat ondanks een bestuurlijke fusie met ziekenhuis Nij Smellinghe inclusief miljoenensteun ten onder ging.
Ranglijst
De editie 2013 van BDO-ranking op basis van de financiële fitheid van ziekenhuizen wordt aangevoerd door het Laurentius Ziekenhuis in Roermond, gevolgd door het BovenIJ Ziekenhuis in Amsterdam en het Slingeland Ziekenhuis in Doetinchem. Het Gemini Ziekenhuis in Den Helder, het Groene Hart Ziekenhuis in Gouda en ’t Lange Land Ziekenhuis in Zoetermeer sluiten op respectievelijk plek 74,73 en 72 de ranking af.
In de ranking ontbreken de namen van ziekenhuis Nij Smellinghe in Drachten, ZorgSaam Zeeuws-Vlaanderen in Terneuzen, Ziekenhuis Bernhoven, het Slotervaartziekenhuis in Amsterdam en de Saxenburgh Groep in Hardenberg, waartoe ziekenhuis Röpcke-Zweers behoort. De betreffende ziekenhuizen hebben hun jaarrekening 2013 niet tijdig afgerond. Ettelijke van deze ziekenhuizen verkeert in financieel zwaar weer.
Een achtergrondverhaal over de wankele positie van ziekenhuizen staat in het maartnummer van Skipr magazine.