De huidige kwaliteit van zorg kan – op zijn minst – behouden worden zonder extra uitgaven en extra personeel. Dat is haalbaar door de inzet van operations management, waarbij het draait om een efficiënte en effectieve procesorganisatie. Dat betoogde hoogleraar Erwin Hans van de Universiteit Twente donderdag bij zijn oratie.
Zorginstellingen hebben weinig grip op de kosten die gemaakt worden in zorgprocessen. Het is een grote uitdaging voor de leerstoel van Erwin Hans om Operations Management in verbinding te brengen met financiële planning, opdat afwegingen objectief kunnen worden gemaakt tussen kosten, efficiëntie, en kwaliteit. Erwin Hans deed jarenlang onderzoek naar procesoptimalisatie in de zorg.
“Het is eigenlijk heel simpel: operations management in de zorg moet er voor zorgen dat het hele zorgproces geoptimaliseerd wordt”, zegt de hoogleraar. “Dus het gaat hierbij niet om één afdeling of één zorginstelling, maar om de samenhang in het gehele ziekenhuis tussen spoed, poli, diagnostiek, revalidatie, OK en de verpleegafdelingen, en de samenhang tussen zorginstellingen. Zorginstellingen kunnen op deze manier meer patiënten helpen, zorgen voor minder wachttijd, en minder hollen en stilstaan voor zorgmedewerkers.”
Grijze druk
“De zorguitgaven zijn de afgelopen tien jaar verdubbeld en verdubbelen verder als we niet ingrijpen”, gaat Hans verder. “Het ontslaan van talloze zorgmedewerkers, wat nu op grote schaal gebeurt, is geen lange termijn oplossing. Er moet iets veranderen aan de manier waarop de zorg georganiseerd is. Deze noodzaak wordt versterkt door de vergrijzing van de komende decennia, die ervoor zorgt dat de “grijze druk” op de beroepsbevolking verdubbelt. Als we de hoge kwaliteit van zorg in Nederland willen handhaven, zal er iets moeten veranderen.”
ICT
Technologie zal hierbij een grote rol spelen. Operations management onderzoekt hoe deze efficiënt en (kosten)effectief kan worden ingezet. Voorbeelden hiervan zijn de steeds vroegere, snellere en effectievere diagnostiek, de ontwikkeling van minimaal invasieve operatietechnieken, en de betere en snellere communicatie door middel van ICT.
“Al de genoemde ontwikkelingen maken het voortdurend noodzakelijk voor zorginstellingen om hun dienstenaanbod en de organisatie van hun processen te heroverwegen. Mijn leerstoel heeft geen macro- economische oriëntatie, ik onderzoek dus niet wat de grote, macro-economische veranderingen zouden moeten zijn van de zorg, maar kijk vooral naar de gevolgen van de macro- economische veranderingen voor de organisatie van de zorgprocessen. Wat betekenen deze ontwikkelingen? Hoe moeten de zorgprocessen van een zorgaanbieder georganiseerd worden, zodat de zorg kosteneffectief kan blijven? Daarbij moeten we niet vergeten dat de marktwerking zorgt voor een toename van het aantal aanbieders, die zich steeds meer specialiseren. Hoe moeten deze aanbieders over de keten heen georganiseerd worden, zodat het zorgtraject voor de patiënt integraal geoptimaliseerd wordt?”, aldus de hoogleraar.