Het merendeel van de patiënten in Nederland gaat naar de voor de hand liggende zorgaanbieder. Het idee van de patiënt als kiezende consument sluit niet helemaal aan bij de werkelijkheid van de zorg. Dit blijkt uit onderzoek bij het Nivel waarop Aafke Victoor 29 mei promoveert aan Tilburg University.
De mogelijkheid om te kiezen tussen zorgaanbieders is zowel een doel op zich als een middel om marktwerking tussen zorgaanbieders te stimuleren. Maar in plaats van actief een zorgaanbieder te kiezen, gaan de meeste patiënten naar de voor de hand liggende zorgaanbieder, bijvoorbeeld het dichtstbijzijnde ziekenhuis of de fysiotherapeut om de hoek. “Over het algemeen zijn patiënten namelijk helemaal niet bezig met de keuze van een zorgaanbieder”, aldus Aafke Victoor. “Daar is ook geen reden voor, omdat ze loyaal zijn en tevreden met de arts die ze verwijst of de voor de hand liggende zorgaanbieder.”
Anderen hebben niet eens de mogelijkheid om een actieve keuze te maken, voornamelijk omdat er voor hen geen duidelijk keuzemoment is tijdens hun zorgtraject. Een aantal barrières voor keuzes door patiënten zal verdwijnen, bijvoorbeeld door maatregelen als publicatie van keuze-informatie te stimuleren.
Keuze voor een ziekenhuis
“De meeste barrières echter, zijn inherent aan de zorgsector”, betoogt Victoor. “De keuze voor een ziekenhuis moet bijvoorbeeld al gemaakt worden op het moment van verwijzen, terwijl de diagnose dan nog niet bekend is. Het lijkt er dus op dat, hoewel het kiezen past in vrije markten waar autonome mensen zelfstandig kiezen tussen specifieke, afgebakende producten, dit niet past in de zorg.”
Al kiezen de meeste patiënten niet actief voor de zorgaanbieder met de hoogste kwaliteit, ze waarderen het toch om vrij te kunnen kiezen voor ‘hun’ zorgaanbieder. “Het is daarom voor patiënten van belang om ze gedurende hun gehele weg door de zorg keuzemogelijkheden te bieden en ze bewust te maken van hun keuzevrijheid”, stelt de promovenda. “Omdat patiënten en hun huisartsen samenwerken als een team om de gezondheid van de patiënt te verbeteren, zijn huisartsen wellicht de beste personen om ze te helpen een zorgaanbieder te kiezen die past bij hun wensen en behoeften.”