Male Judge Writing On Paper
Gemeenten leggen op massaal gerechtelijke uitspraken naast zich neer over het stopzetten of verminderen van huishoudelijke hulp. Dat stelt koepelorganisatie Ieder(in), die zegt meer dan 200 meldingen te hebben ontvangen over gemeenten die weigeren gerechtelijke uitspraken uit te voeren.
Sinds vorig jaar december zijn er veel rechtszaken geweest over het stopzetten of verminderen van de huishoudelijke hulp. Steeds opnieuw zijn gemeenten daarbij op vingers getikt dat dit niet mag zonder deugdelijk onderzoek te doen naar de persoonlijke situatie. Illya Soffer directeur van Ieder(in) vindt het dan ook schokkend dat tientallen gemeenten de uitspraken van de rechters aan hun laars lappen. “Zomaar schrappen van hulp mag niet”, aldus Soffer. “Daar zijn de rechters heel duidelijk over geweest. Toch gebeurt het nog steeds op grote schaal.”
Volgens Soffer houden de gemeenten zich vaak ook niet aan de voorgeschreven procedures. “Als de gemeente de hulp stopzet of vermindert moet ze hierover een officieel besluit versturen, waartegen mensen bezwaar kunnen maken”, legt Soffer uit. “Ook dit gebeurt niet. Vaak sturen gemeenten gewoon een standaardbrief waarin staat dat de hulp stopt en dat men voortaan zelf de hulp moet regelen en betalen. Eventueel tegen een gereduceerd tarief. Hierdoor hebben heel veel mensen het gevoel dat het stoppen van hulp een voldongen feit is, waartegen ze niets kunnen doen.”
Intake door schoonmaker
Uit de meldingen blijkt volgens Ieder(in) dat de intake een wassen neus is. Veel gemeenten laten medewerkers van het betrokken schoonmaakbedrijf of de zorgaanbieder vaststellen hoeveel hulp iemand nog nodig heeft. Zij vertellen de cliënt vaak simpelweg dat er minder geld beschikbaar is en dat er even gekeken moet worden hoe dat het beste geregeld kan worden. “Van een serieus onderzoek naar de persoonlijke situatie is daarbij geen sprake”, stelt Soffer. “Laat staan dat mensen weten dat ze ook een onafhankelijke cliëntondersteuner mogen meenemen naar dit gesprek en dat er een verslag van het gesprek moet worden gemaakt.”
Mondigheid loont
Soffer constateert dat veel gemeenten op hun schreden terugkeren zodra iemand bezwaar aantekent of aankondigt naar de rechter te stappen. “Dus de mondige mensen krijgen dan alsnog hulp. Maar voor de andere mensen in die gemeente verandert er niets. En dat zijn vaak de kwetsbaarste mensen die niet weten dat bezwaar maken loont of niet de puf hebben om zich hiertegen te verzetten. De ongelijkheid die hierdoor ontstaat is onaanvaardbaar. “
Soffer wijst erop dat het schrappen van de huishoudelijke hulp haaks staat op het beleid om mensen zo lang mogelijk zelfstandig te laten wonen. “Veel mensen met een handicap of een chronisch ziekte kunnen niet zonder die hulp. Bovendien hebben ze vaak een laag inkomen. Dus zelf huishoudelijke hulp inkopen is vaak niet mogelijk. Het schrappen van deze voorziening brengt hun zelfstandigheid en zelfredzaamheid in gevaar.”
Onderzoek
De bevindingen van Ieder(in) worden geschraagd door onderzoek van Binnenlands Bestuur onder 41 gemeenten. Ook het vakblad constateert allerlei mankementen in de omgang met zorgvragers. Volgens Binnenlands Bestuur slaan veel gemeenten de wettelijke plicht om een keukentafelgesprek te voeren met hulpbehoevende burgers in de wind. Besluiten over het intrekken of verminderen van het aantal uren eenvoudige huishoudelijke hulp (hh1) worden in diverse gemeenten zonder een (gedegen) onderzoek genomen. Ook wordt het besluit niet altijd via een officiële beschikking meegedeeld. De kans is daarmee groot dat deze gemeenten worden teruggefloten, stelt Binnenlands Bestuur, als burgers bij de rechter of bezwarencommissie aankloppen.
Stortvloed
Binnenlands Bestuur bericht dat gemeenten overspoeld worden met bezwaarschriften. Van de bijna drieduizend ingediende bezwaarschriften bij de 41 onderzochte gemeenten, zijn er voor zover nu bekend besluiten genomen over ruim 900 bezwaarschriften. Daarvan zijn er 632 gegrond en 326 ongegrond verklaard. Gebrekkig onderzoek of onvoldoende motivering van het besluit zijn vaak de belangrijkste reden om bezwaren gegrond te verklaren. Van de 23 zaken die aan de voorzieningenrechter bij deze gemeenten zijn voorgelegd, zijn er tot nu toe 11 gegrond en 3 ongegrond verklaard. De overige zaken zijn nog onder de rechter.