Nederlandse ziekenhuizen kunnen hun compliance, de wijze waarop zij wet- en regelgeving vertalen naar afspraken en gedrag, nog aanzienlijk verbeteren. Ziekenhuizen hebben compliance op de agenda staan, maar kunnen nog meer maatregelen nemen om risico’s te verkleinen. Daar is wel een cultuurverandering voor nodig, blijkt uit onderzoek van KPMG, Erasmus Universiteit en de Vereniging voor Compliance in de Zorg (VCZ).
Drie jaar geleden besteedde niet meer dan de helft van de ziekenhuizen aandacht aan compliance. De ziekenhuizen die deelnamen aan het onderzoek gaven in meerderheid aan vorig jaar te zijn gestart met het vormgeven van de compliance functie, vaak op initiatief van de raad van bestuur.
“Ziekenhuizen hebben in beginsel permanent te maken met hoge risico’s”, zegt Anna van Poucke, voorzitter van KPMG Gezondheidszorg. “Door de verandering van het zorglandschap en de opkomst van medisch specialistische bedrijven kunnen deze risico’s aanzienlijk toenemen. Dat betekent dat ziekenhuizen in staat willen zijn om de risico’s in hun bedrijfsvoering te herkennen en beheersen. Om de risico’s in de bedrijfsvoering echter verder te kunnen uitsluiten zijn verdergaande maatregelen noodzakelijk, maatregelen die vooral te maken hebben met de cultuur binnen het ziekenhuis.”
Weinig grip op gedrag
Compliance managers vinden unaniem dat de compliance functie toe is aan een volgende stap. Bij de huidige aanpak ligt het accent te veel op het stellen van regels en het opsporen van overtredingen door bijvoorbeeld audits vinden zij. Ongewenst gedrag uitsluitend toeschrijven naar individuen is te simpel. “In veel gevallen is het de organisatie die medewerkers hiertoe verleidt”, licht Jaap Wijnker, bij KPMG gespecialiseerd in compliance-vraagstukken in de zorg, toe. “De cultuur binnen het ziekenhuis heeft meer impact dan tot nu toe is onderkend.”
Volgens Wijnker blijven risico’s op deze onverminderd aanwezig, ook al zijn er regels. “Als bijvoorbeeld een docent zich niet houdt aan de kledingvoorschriften voor het doen van patiëntenrondes, hoe moeten studenten dan omgaan met dit soort regels die de patiëntveiligheid moeten waarborgen?”
Een conclusie uit het onderzoek is dat compliance managers vinden dat ze weinig grip hebben op het daadwerkelijke gedrag van mensen. Zij realiseren zich dat dit gedrag niet alleen wordt bepaald door regels en controle, maar ontberen inzichten en instrumenten om in het cultuurdomein te kunnen sturen. De menselijke factor blijft hierdoor een openstaand issue.
“Het komt niet vaak voor dat we ziekenhuizen kunnen vergelijken met banken”, zegt Wijnker. “Maar in dit geval kan dit prima. In de race om vertrouwen was er net als bij de banken eerst aandacht voor regels bij de ziekenhuizen. Pas toen duidelijk werd dat de regels onvoldoende gingen werken, kwam de cultuur in beeld.”