Geel stelt dat ze met haar achterban “de hele route, de weg die mensen afleggen, wil verbeteren”. Het gehele zorgpad dat iemand aflegt die hulp behoeft bij psychisch lijden, gaat echter verder dan enkel de ggz. We moeten breder kijken dan enkel het medisch traject. Het sociaal domein en mentale veerkracht vanuit een gezonde leefstijl zijn hierbij bijvoorbeeld ook essentieel.
Een vloeiend zorgtraject
“Het systeem is verkokerd”, stelt Geel terecht. Het gaat om het creëren van een vloeiend zorgtraject: van signalering van klachten en daar waar mogelijk (verdere) psychische problemen voorkomen naar diagnosestelling, juiste verwijzing, instroom, behandeling en nazorg/terugvalpreventie. Verkorten van wachttijden vereist het doorbreken van bestaande kaders en samenwerking. We geloven hierbij in regionale organisatie en koppeling tussen de Zorgverzekeringswet, de Wet Langdurige Zorg en het sociaal domein. Elke regio kent zijn eigen problemen. Wat werkt in regio A, komt in regio B misschien niet van de grond omdat het zorgveld en het sociaal domein er heel anders uit zien. Wachttijden moeten altijd worden aangepakt met oog voor de lokale infrastructuur. Samenwerking moet regionaal worden georganiseerd, lonen en bovenal geen extra werk met zich meebrengen. Daarin hebben alle partijen in het veld een gezamenlijke verantwoordelijkheid.
Signalering, instroom, behandeling (doorstroom), uitstroom
Samenwerking is niet alleen nodig tussen de verschillende domeinen, maar ook tussen de verschillende fasen van instroom, behandeling en uitstroom. Schuldproblematiek, verslaving of depressie staan vaak met elkaar in verband en geven naast mentale klachten dikwijls fysieke klachten. Nu kan iemand met schulden in de ggz behandeld worden voor zijn depressie als gevolg van die schulden. Maar daarmee los je de schulden zelf als veroorzaker van mentaal leed niet op. Een baan biedt inkomen, zingeving, structuur en draagt bij aan iemands leefkracht. De wetenschappelijke inzichten van leefstijlgeneeskunde en de kennis over de effecten van gezond gedrag op de zorgbehoefte nemen toe. Naar schatting 20 tot 25% van de Nederlandse ziektelast wordt veroorzaakt door aandoeningen die met leefstijl zijn te voorkomen of te keren, en een deel van de klachten in het depressieve spectrum behoren daartoe. Steeds meer komt het besef dat het succes bij de behandeling van mentale problemen zit op meerdere gebieden.
Maar wat is eigenlijk succes? Niet iedereen wordt beter. Voor een gebroken been staat gemiddeld 6 weken herstel en geeft een röntgenfoto bij twijfel direct duidelijkheid. In de ggz werkt dat niet zo. Het zwaartepunt ligt bij de multipele, complexe psychische klachten. Waarbij vooral moet worden gekeken naar de instroom. Maar vergeet ook niet de uitstroom. Zorgaanbieders erkennen dat bij een langdurige band tussen behandelaar en patiënt afscheid (of afstand) nemen soms ook een uitdaging is.
GGNet heeft met ondersteuning van Menzis onderzoek gedaan naar patiënten die langer dan 2 jaar in behandeling waren. Deze mensen zijn opnieuw tegen het licht gehouden en de behandeling is geactualiseerd. Bij het eerste onderzoek naar de opbrengst van herdiagnostiek met 967 patiënten kon bij 27% de diagnose worden aangepast en werden nieuwe inzichten vastgesteld. Ook bleek bij 165 patiënten behandeling binnen de instelling niet meer noodzakelijk. En om het afscheid nemen makkelijker te maken is samen met partners in het sociale domein de module ‘afscheid nemen van de psychiatrie’ ontwikkeld.
Creëer ruimte breder dan zorg
We zijn trots op bovenstaand initiatief. Maar vooralsnog staan initiatieven veelal op zichzelf, zijn deze regionaal en daardoor relatief kleinschalig. Zorgverzekeraars hebben de taak succesvolle projecten in andere regio’s te introduceren. Dat is niet een kwestie van 1 op 1 kopiëren, maar vergt afstemming, vertrouwen en transparantie. We moeten echt meer met elkaar gaan delen en over onze eigen schaduw heenstappen in belang van de patiënt.
Alle veldpartijen onderschrijven dat er snelheid moet worden gemaakt en gelukkig gebeurt er al veel. Een observatie die Blokhuis deelt. Gelukkig maar, want dat schept vertrouwen. Maar ook besef dat we nog een lange weg te gaan hebben. Maak regionaal inzichtelijk wie er allemaal op de wachtlijst staan en kijk over schotten van aanbieders en zorgverzekeraars heen naar de best passende en snelste oplossing voor deze persoon. Biedt ruimte (overheid, NZa en inspectie) om ook op inhoud met elkaar te experimenteren en maak dit breder dan het zorgdomein. Betrek het sociale domein en maak zingeving belangrijk: de oplossing zit lang niet altijd in een medisch traject. Een baan, woning en een gezonde leefstijl kunnen in diverse gevallen ook soelaas bieden.
Rouchdi Bouaziz,
Directeur Markt bij GGNet
Gerben van Ommeren
Regiomanager Oost bij Menzis
‘Verkorten van wachttijden vereist het doorbreken van bestaande kaders en samenwerking’. Helemaal eens, begrijp ik het goed dat grote GGZ-instellingen dan ook gaan samenwerken met kleine vrijgevestigde psychologenpraktijken (zonder omzetplafonds)?