Hij geeft een onnodig herhaald risico op overbelasting van de zorg, een hoge mortaliteit en een herhaalde lockdown met bijbehorende economische schade. Dat komt omdat we begonnen zijn met een ongedifferentieerde versoepeling. Hij geldt voor alle Nederlanders in dezelfde mate. En dat is onlogisch omdat niet alle Nederlanders in dezelfde mate bijdragen aan die risico’s.
Het kabinet heeft alleen opgeroepen dat mensen boven de 70 of met een onderliggende aandoening extra voorzichtig moeten zijn. Dat is ons inziens onvoldoende. Ten eerste hebben werkgevers een zorgplicht naar hun medewerkers. Significante extra risico’s zijn al boven de 55 jaar zichtbaar. Ten tweede is er meer ruimte voor mensen onder de 45 met een bestaande aandoening. Zij lopen in de meeste gevallen geen onaanvaardbare risico’s, voor hen is er juist meer ruimte.
Wij doen hierbij een voorstel voor een exit strategie met een gedifferentieerde versoepeling. Uit cijfers van RIVM, Stichting NICE en Sanquin valt te berekenen wat de risico’s zijn op ziekenhuisopname, ic opname en overlijden na infectie met SARS-CoV-2. Die risico’s zijn sterk afhankelijk van leeftijd en onderliggend lijden:
Zo is bijvoorbeeld het risico op sterfte na infectie van een 65+er met onderliggende aandoening 810 keer hoger dan dat van iemand van onder de 30 zonder onderliggende aandoening. Dat zien we natuurlijk ook terug in de covid-19 ic cijfers. De oudere populatie en de populatie met onderliggende aandoeningen zijn oververtegenwoordigd zowel in ic opnames als in sterftecijfers.
Deze verschillen in kwetsbaarheid vormen een belangrijk element voor een houdbare exitstrategie, zonder dat bij een mogelijke tweede golf een nieuwe algemene lockdown noodzakelijk is.
Vijf ringen
Een optimale exit strategie bestaat uit vijf ringen van veiligheidsmaatregelen. De eerste vier ringen zorgen ervoor dat het virus zich zo min mogelijk kan verspreiden, Die is uit te drukken in R, het getal dat aangeeft hoeveel andere mensen een besmet persoon gemiddeld infecteert. De vijfde ring is er voor om te zorgen dat de gevolgen van besmettingen beperkt blijven.
Ring 1: Identificatie en isolatie
Maatregelen om besmettelijke mensen zoveel mogelijk te scheiden van de rest van de bevolking. Vanuit de overheid is dat testen, contactonderzoek en isoleren van mensen die positief verdacht of getest zijn. Vanuit organisaties bijvoorbeeld temperatuurmetingen voor je wordt toegelaten.
Ring 2: Fysieke omgeving
Zaken als eenrichtings routes in winkels, plexiglas schermen, regelmatig ontsmetten en maximale ventilatie.
Ring 3: Gedragsregels
Geen handen schudden, regelmatig handen wassen, niezen in de elleboog, anderhalve meter afstand houden.
Ring 4: Persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM)
Veiligheidsbrillen, schorten, mutsen en mondkapjes. Vooral toe te passen daar waar de eerste drie ringen onvoldoende bescherming bieden.
Ring 5: Onderscheid op basis van kwetsbaarheid
Kwetsbaren in de samenleving zo veel mogelijk beschermen en de minst kwetsbaren ruimte geven waar dat kan.
Rustig en precies reageren
Als ringen 1 tot 4 falen en R toch groter dan 1 wordt, zorgt ring 5 ervoor dat die nieuwe besmettingen niet meteen leiden tot overbelasting van de ic’s of tot hoge sterfte. En dus geeft ring 5 tijd om rustig en precies te reageren. Ring 5 is te organiseren met zones waarmee alle maatschappelijke activiteiten zijn te typeren. Daarbij is duidelijk wie al dan niet kan meedoen met die activiteiten.
Alle organisaties kan worden gevraagd hun activiteiten te typeren in groen, blauw, oranje of paars en bijvoorbeeld vlaggen op te hangen om duidelijk te maken wat de risico’s zijn en dus wie veilig kan deelnemen. In sommige restaurants zijn er misschien twee ruimtes. Een blauwe zone (zittend) en paarse zone (staand bij de bar). Of bijvoorbeeld in winkels een groen tijdvak van 7:00 tot 9:00 voor de meest kwetsbaren, waarbij het dragen van mondkapjes verplicht is, en een blauw tijdvak na 9:00 zonder de verplichting van mondkapjes.
Rechtsongelijkheid
Je zou kunnen beargumenteren dat deze zones een vorm van rechtsongelijkheid introduceren. Kwetsbaren kunnen niet deelnemen aan activiteiten waar minder kwetsbaren wel aan kunnen deelnemen. Je kunt het ook anders zien: de huidige ongedifferentieerde versoepeling introduceert een vorm van rechtsongelijkheid, want kwetsbare mensen worden aan grotere risico’s blootgesteld dan de minder kwetsbaren
Bescherming zorgmedewerkers maximaal
Ten slotte is het belangrijk om stil te staan bij de zorgmedewerkers. Want zij moeten beschermd worden tegen besmetting door hun cliënten/patiënten en vice versa. De bescherming van zorgmedewerkers moet maximaal zijn. Dat lijkt goed te lukken in ziekenhuizen, maar in de verpleging en de thuiszorg was de situatie tot nu toe niet acceptabel.
Van kwetsbare zorgmedewerkers mag niet gevraagd worden om te werken zonder maximale bescherming. De zorg moet zelf dus voldoen aan de eisen van de groene zone, voor de bescherming van de zorgmedewerkers en voor de bescherming van de cliënten/patiënten. En als dat niet kan, dan kan niet van kwetsbare zorgmedewerkers gevraagd worden om te werken in een onveilige situatie.
Robin Fransman en Erik-Jan Vlieger
Wat bijzonder deze bijeenraping van statistieken zonder definiëring van variabelen. Wat is onderliggend lijden? Geregistreerde aandoeningen bij de huisarts? Veel van de IC-opnames en overlijdens van Covid-19 patiënten zijn/waren zwaarlijvig, zonder dat ze als zodanig bekend zijn/waren. Een gezonde 60-er wordt in jullie plan ingeperkt in zijn/haar handel en wandel, terwijl een 40-er met groter risico rustig voort kan. Daarnaast: helaas is het zo dat nogal veel verpleegkundigen in sommige kleurzones lastig aan het werk kunnen en dan kun je denken aan percentages van 40% en meer. Tenslotte als je goede argumenten hebt, hoef je niet met een stoplap te komen met “de huidige ongedifferentieerde versoepeling introduceert (ook) een vorm van rechtsongelijkheid, want kwetsbare mensen worden aan grotere risico’s blootgesteld dan de minder kwetsbaren”. Deze is namelijk geheel vrijwillig, de voorgestelde kleurzones zijn dat niet. Wie trouwens serveert de mensen hun eten en drinken in de blauwe zone in dat restaurant?