Tweedaagse masterclass Complexity Thinking

Snelheid en wendbaarheid van organisaties is de expertise van Rini van Solingen. Hij gaat tijdens zijn presentatie in op de bouwstenen van een adaptieve organisatie.

• Het waarom, hoe en wat van snelheid en wendbaarheid
• Hoe ziet een integraal wendbare organisatie er uit?
• Wat is een wendbare cultuur en hoe creëer je die?

De wereld was nog nooit zo verbonden en onderling afhankelijk als nu. Het is een complex systeem, en bestaat uit talloze complexe systemen. In deze sessie zal Bert Slagter met u verkennen wat complexiteit is, en zeker ook wat het niet is. In complexiteit is er altijd fundamentele onzekerheid, je kunt er niet achter komen hoe het precies zit door er heel hard op te studeren. De complexiteitswetenschap biedt gelukkig inzicht in hoe je toch kunt handelen en beslissen in onzekerheid.

Menselijk gedrag is te complex, dynamisch en veranderlijk om volledig te kunnen doorgronden met logica en te vatten in modellen of kaders. Mensen zijn adaptieve complexe wezens die, als zij ontregelen, in verbinding met de ander tot herstel kunnen komen. Floortje Scheepers laat zien hoe ze in het UMC Utrecht verschillende perspectieven (of kennisbronnen) in de spreekkamer mixen. Met behulp van deze Blended Psychiatrie kan de data, de subjectieve betekenis, de context én de inzet van professionele interactie inzicht bieden op de mentale ontregeling.

Morele problemen zijn bijna altijd complex: in elke concrete casus komen verschillende belangen, verschillende waarden, verschillende verwachtingen en perspectieven samen. Ethiek is de theoretische reflectie op die complexe problemen. Zij moet ons helpen om daarmee om te gaan, maar dat vereist dat zij op de eerste plaats die complexiteit erkent en daaraan recht doet. We zullen zien hoe de complexiteit van morele problemen zich weerspiegelt in een complexiteit van de ethiek. Om dat duidelijk te maken zal ik een schema van de vier belangrijkste typen van ethische theorie presenteren en stap voor stap uitwerken. Door de verschillende aspecten van die theorieën te verbinden met concrete casuïstiek kunnen we oefenen in een verantwoorde reflectie over morele vragen; dat wil zeggen: een reflectie die recht doet aan zoveel mogelijk aspecten van de onvermijdelijke morele complexiteit.

Juist in deze dynamische tijden is het van belang om vanuit een brede blik waardegedreven afwegingen te maken. Bij patiënten met complexe problemen die het medisch domein overstijgen adviseert de RVS een proces van ‘Samen Begrijpen, Samen Proberen, Samen Reflecteren en Samen Leren’. Daarbij ligt de focus minder op uitkomsten en meer op het versterken van het netwerk rondom de patiënt. Het is dus belangrijk de context van de patiënt te nemen als vertrekpunt, maar hoe gaan we dit doen? Hoe kunnen we dit domeinoverstijgende samenspel stimuleren en evalueren?

De samenleving verandert snel en organisaties veranderen mee. Dynamiek en heftige ontwikkelingen betekenen snelle groei of forse transities voor bedrijven en instellingen. De onvoorspelbaarheid, het verandertempo en de complexiteit nemen toe. Als het echter gaat om het leiderschap en de besturing van organisaties, stammen veel structuren en gebruiken nog uit het oude, industriële tijdperk. De vraag is wat dit betekent voor hedendaagse organisaties en voor de manier waarop deze worden bestuurd en geleid. Nieuwe tijden vragen om nieuwe vormen van leiderschap. Freek Peters schetst het complexe speelveld, de veranderingen in de context van leiderschap en de benodigde kwaliteiten voor leiders van de toekomst.

Veel actuele maatschappelijke vraagstukken vragen van ons dat wij de krachten bundelen. Dat daagt ons uit om ons met elkaar te verbinden rondom opgaven die wij delen met andere mensen en organisaties. Dat vraagt dat wij niet alleen nadenken over hoe met elkaar tot een goede samenwerking te komen, maar ook hoe die samenwerking van maatschappelijk nut kan zijn. Het aangaan van samenwerkingsrelaties zoals een alliantie, netwerk, keten of een strategisch partnership is niet eenvoudig. Er gelden andere regels en logica. En bij ingewikkelde opgaves moet je de krachten bundelen en het vraagstuk centraal zetten. Manon de Caluwé laat u met een complexiteitsbril naar samenwerken in netwerken kijken.

Vanuit de inzichten van de vorige blokken krijgt u praktische handvatten aangereikt om met Complexity Thinking aan de slag te gaan.