Drie aanbevelingen om complexe jeugdzorg te verbeteren

Kinderen en gezinnen met complexe problemen ontvangen vaak niet de zorg die zij nodig hebben, onder meer door financiële hobbels of wachtlijsten. “Ondanks de enorme inzet van alle betrokkenen – van hulpverleners tot gemeenten – komen zij nog te vaak in crisissituaties terecht”, aldus de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa). De zorgautoriteit maakt zich met de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ), Kinderombudsman, Nationale ombudsman en Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS) grote zorgen over de complexe jeugdzorg.

Zoektocht naar oplossingen

Daarom werken de partijen sinds april 2021 samen onder de noemer Samen verder. De afgelopen tijd voerde de coalitie gesprekken met jongeren, ouders, professionals, jeugdhulpaanbieders en beleidsmakers in de zoektocht naar oplossingen. In een eerste analyse kwamen de partijen met drie speerpunten voor het nieuwe kabinet. Deze gingen over de toegankelijkheid van de jeugdhulp, voortzetting van de jeugdhulp na de leeftijdsgrens van 18 jaar en een integrale benadering.

Complexe materie

“Het staat buiten kijf dat de problemen die in de jeugdhulp spelen niet makkelijk op te lossen zijn. De gesprekken hebben eens te meer duidelijk gemaakt hoe complex het jeugdhulpdomein is en dat de oplossing juist niet ligt in het jeugdhulpdomein alleen”, aldus de zorgautoriteit in de vervolgrapportage. Om de complexe jeugdzorg te verbeteren, geeft de coalitie drie oplossingsrichtingen. Deze moeten het fundament vormen onder alle initiatieven die nu worden gezet, waaronder de Hervormingsagenda Jeugd. “Cruciaal is dat alle betrokken partijen in het jeugdhulpdomein elkaar nodig hebben.”

Perverse prikkels elimineren

Allereerst dient een goede basisorganisatie te worden ingericht voor verdere professionalisering. Daarbij dienen alle betrokken partijen in de zorg en ondersteuning een gezamenlijk beeld te hebben van welke hulp jeugdhulp is en wat goede kwaliteit is. “Hiervoor is allereerst een duidelijke herdefinitie van het begrip jeugdhulp nodig. Vervolgens is het belangrijk dat aan deze herdefinitie een kwaliteitskader wordt gekoppeld”, aldus de NZa. Dat kwaliteitskader maakt inzichtelijk wat de jeugdhulpprofessional doet en niet doet en zorgt ervoor dat de professional voldoende tijd en ruimte heeft om deze taken uit te kunnen voeren.

Naast de inrichting van een infrastructuur dient er een nieuw bekostigingsmodel voor de complexe jeugdhulp te komen “die zorgt voor reële (eerlijke) tarieven. En ervoor zorgt dat het systeem simpeler wordt, de verantwoording en bureaucratie drastisch minder worden, botsingen tussen systemen zoveel mogelijk verdwijnen en ongewenste financiële prikkels worden weggenomen.” 

Preventie

Tot slot is preventie belangrijk. “De druk op de jeugdhulp zal hoog blijven als er niets wordt gedaan aan de toestroom. Daarom moet er meer worden gedaan om problemen, ook op andere leefgebieden, te voorkomen en te voorkomen dat bestaande problemen verergeren. Wanneer bijvoorbeeld huisvestingsproblemen of financiële onzekerheid eerder waren weggenomen, was – in sommige gevallen – jeugdhulp misschien niet nodig geweest.”

De coalitie roept alle betrokkenen op om uitvoering te geven aan de door de coalitie benoemde oplossingsrichtingen. “De coalitie zal, ieder vanuit haar eigen rol en verantwoordelijkheid, nauwgezet volgen of dit daadwerkelijk gebeurt.”