Koning Willem-Alexander leest de troonrede voor aan leden van de Eerste en Tweede Kamer op Prinsjesdag. Foto: ANP/ Robin van Lonkhuijsen
In totaal maakten 1,2 miljoen Nederlanders eind 2020 gebruik van een maatwerkarrangement in de Wmo, een stijging van 4 procent. De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) merkt op dat de stijging van het gebruik van een hulp in het huishouden door hogere inkomens (meer dan 50.000 euro) doorzet. Op jaarbasis gaat het om een stijging van maar liefst 39,1 procent. Het totale aantal personen dat hiervan gebruikmaakte steeg met 12,9 procent.
Binnen de leeftijdscategorieën valt op dat er een stijging is bij personen onder dertig jaar. Het gebruik in deze groep nam in 2020 met 4 procent toe. In de hoogste leeftijdscategorieën nam het gebruik juist af. Deze is het grootst bij de leeftijdscategorie van ouder dan 85 jaar. Het Wmo-gebruik nam in deze groep in het tweede halfjaar met ruim 6 procent af ten opzichte van het eerste halfjaar 2020.
Coronapandemie
Door de coronapandemie hebben cliënten niet altijd gebruik kunnen maken van de Wmo-ondersteuning, merkt VNG verder op. Zo zijn locaties voor dagbesteding soms gesloten en werden huishoudelijke hulp of begeleiding soms afgezegd door de risico’s op besmetting. “Er is sprake geweest van tijdelijk niet-gebruik, maar naarmate mensen meer gevaccineerd zijn en locaties weer open mogen, zal het gebruik zich naar verwachting herstellen”, aldus de VNG.
Binnen de Wmo kunnen gemeenten hun inwoners verschillende maatwerkvoorzieningen aanbieden zoals hulp bij het huishouden of het aanbieden van hulpmiddelen als een rolstoel of traplift. Verder kunnen gemeenten algemene voorzieningen, zoals een maaltijdservice of boodschappenservicedienst, aanbieden die voor alle inwoners beschikbaar zijn. In de cijfers van het CBS worden alleen de maatwerkvoorzieningen meegenomen.
Kritiek
Vanuit gemeenten is er al langere tijd veel kritiek op het gebruik van het abonnementstarief binnen de Wmo. Sinds 1 januari 2019 is met het abonnementstarief voor de maatwerkvoorzieningen de eigen bijdrage gelijkgesteld op 19 euro per maand. Voor hogere inkomens betekent dit dat ze minder meebetalen en gemeenten zeggen hierdoor hun kosten flink te zien stijgen. Eerder schreef VNG-directeur Leonard Geluk in een brief aan de Tweede Kamer dat het abonnementstarief een “schoonmaaksubsidie voor de rijken” is geworden.
Onder aansporing van de VNG zoeken sommige gemeenten daarom de grenzen op van de wet. Enkele gemeenten zijn voornemens om op eigen houtje om alsnog een inkomenstoets te gebruiken bij een Wmo-aanvraag, maar het ministerie van VWS is hier fel op tegen. VNG heeft eerder gezegd aan te sturen op een proefproces.
Een reden waarom WMO gebruikers met een hoger inkomsten patroon meer gebruik maken van de WMO mogelijkheden ontstaat puur uit een kennis achterstand.
Lager opgeleide mensen hebben statistisch gezien minder inkomsten en vragen door gebrek aan kennis en daardoor veroorzaakte onzekerheid deze regelingen met al haar mogelijkheden gewoon niet aan.
Reeds jarenlang vraag ik voor een groot onwetend gedeelte van de Nederlandse “samenleving” WMO en andere regels voor deze mensen aan.
Gemeentes maken het overigens ook niet makkelijk voor deze groep die recht hebben volgens de WMO.
De zogenaamde keukentafelgesprekken daar zal zonder onpartijdige ondersteuning de Gemeente altijd superieur zijn en proberen minder toe te bedelen als wat wettig mogelijk is. Dit keukentafel gesprek is de fundamentele onderbouwing van de WMO.
De groep waar over mijn betoog gaat heb ik niet de illusie over dat zij dit lezen. Jammer want deze groep heeft bij een goede juridische, maatwerk aanpak goede kansen op een beter en socialer bestaan.
Een gezond iemand met een inkomen van €50.000/jaar inkomen kan sparen, op vakantie, een goede computer kopen, enz. Oordeel van VNG en gemeenten: Heb jij een beperking? Pech. Dan ga je maar niet op vakantie en doe je maar geen aankoop, maar besteed je dat geld maar aan huishoudelijk hulp of een flinke eigen bijdrage aan ons?
Het lijkt de verelendungstheorie van Karl Marks wel eerst de mensen uitkleden dan pas helpen. Als er ook nog een vermogenstoets bijkomt kun je hypotheek betaling helemaal vergeten. VNG laat een balonnetje op en kijkt hoeveel verzet er komt.