De overheid moet mensen blijven beschermen tegen de risico’s van total body scans. Omdat daarbij aandoeningen aan het licht kunnen komen die niet te voorkomen of te behandelen zijn, blijft een vergunningplicht noodzakelijk. De kans dat een total body scan kan voldoen aan de criteria voor verantwoord screenen is klein.
Dat schrijft de Gezondheidsraad in zijn advies ‘Doorlichten doorgelicht: gepast gebruik van health checks’. Minister Schippers (VWS) had in 2013 gevraagd om het advies omdat zij de total body scan onder voorwaarden wil toelaten.
Een total body scan is een zogeheten health check die gericht is op vroege opsporing van aandoeningen, zonder dat daarvoor een medische indicatie bestaat. Veel mensen denken dat dit nuttig is, omdat zo eventuele ziektes in een vroeg stadium ontdekt worden. Voor een enkeling zal dat ook gelden. Ook worden sommigen gerustgesteld dat ze een bepaalde aandoening niet hebben.
Nadelen
Maar, stelt de Gezondheidsraad, total body scans hebben vooral nadelen. Veel mensen die zo’n scan ondergaan, zullen onnodige vervolgonderzoeken of behandelingen krijgen, met alle risico’s van dien. Verder zullen vaak juist angst en ongerustheid het gevolg zijn. Er kan namelijk sprake zijn van vals alarm of er worden afwijkingen gevonden waarvan de medische implicaties onduidelijk zijn, of aandoeningen die niet te voorkomen of te behandelen zijn. Bovendien blijkt uit onderzoek dat dat er op bevolkingsniveau geen gezondheidswinst te verwachten is in de zin van verminderde sterfte of verminderde ziekte.
Vergunningplicht
Minister Schippers wil mensen meer vrijheid bieden om zelf te kiezen of ze een health check ondergaan. Nu zijn bepaalde health checks strikt gereguleerd via de Wet op het bevolkingsonderzoek. Volgens de Gezondheidsraad zou de vergunningplicht niet helemaal moeten worden afgeschaft. De raad adviseert deze meest vergaande maatregel te handhaven voor de total body scan, omdat daarbij ernstige aandoeningen aan het licht kunnen komen die niet te voorkomen of te behandelen zijn.
Een specifieke aanbieder moet dan aan kunnen tonen dat zijn specifieke aanbod van een total body scan voldoet aan de voorwaarden voor verantwoord screenen. De Gezondheidsraad beveelt aan om een onafhankelijke screeningscommissie in te stellen. Die kan dan adviseren of een vergunning gerechtvaardigd kan zijn. Al schat de raad in dat de kans klein is dat er een positief advies over een dergelijke vergunningaanvraag komt.