Elf procent van het laboratoriumonderzoek in ziekenhuizen is overbodig. Deze tests kosten geld en zijn patiëntonvriendelijk. Het gaat bijvoorbeeld om onnodig bloed prikken. Bovendien leiden de extra tests vaak tot belastende vervolgonderzoeken en ongerustheid bij patiënten.
Dit ontdekten onderzoekers van het UMC Utrecht en het Amsterdam UMC. Klinisch chemicus Maarten ten Berg, die het onderzoek met internist Prabath Nanayakkara en Marlou van Beneden (Amsterdam UMC) leidde: “Als je die tests laat vervallen is dat doelmatiger en patiëntvriendelijker.”
Bewustwording
Het onderzoek laat zien dat het mogelijk is om met relatief eenvoudige ingrepen de laboratoriumtests in ziekenhuizen met elf procent te verminderen. Het onderzoek richtte zich op bewustwording bij de aanvragers van laboratoriumonderzoek. Arts-assistenten kregen hierbij intensievere begeleiding van ervaren specialisten.
Protocollen
Ook is gekeken naar veranderingen in de ziekenhuisprotocollen en aanvraagsystemen. Aanvragers werden gestimuleerd een zorgvuldiger afweging te maken. Zij werden uitgenodigd om stil te staan bij vragen als: heeft de uitslag van deze test gevolgen? Is herhaling van de test nodig? En: is de combinatie van deze testen nodig?
Samenwerking
“Klinische chemici zijn verantwoordelijk voor de kwaliteit van de testen, maar hebben ook zeker een rol in de kwaliteit van de zorg”, aldus Ten Berg. “Een van de succesfactoren van dit onderzoek is de samenwerking van onze beroepsgroep met artsen.” De vermindering van het aantal testen had geen negatieve gevolgen, zoals een langere opnameduur in het ziekenhuis of onverwachte heropnamen.
De resultaten van de studie zijn gepubliceerd op het JAMA Network. Het onderzoek maakt deel uit van het programma Doen of Laten, dat streeft naar terugdringing van overbodige zorghandelingen.
Onzekerheid
Eerder onderzoek van VUmc wees enkele jaren geleden al uit dat er veel bespaard kon worden op laboratoriumtests: in het geval van VUmc toen 300.000 euro op jaarbasis. Belangrijke oorzaak voor het afnemen van teveel tests is onzekerheid bij de artsen, vertelde Nanayakkara, hoofd van de sectie acute interne geneeskunde in het VUmc indertijd in Zorgvisie.
Nanayakkara: “Dat speelt vooral bij jonge onervaren dokters die niet zeker zijn over een diagnose en voor de zekerheid nog een test laten doen. Daarnaast wordt veel onderzoek routinematig gedaan, omdat de dokter dat gewend is of omdat de patiënt nu eenmaal in het ziekenhuis is.”