Cost and performance management sketched on a white board
Het toevoegen van bewakingsfuncties aan revalidatiezorg kan de ligduur van geïmmobiliseerde patiënten drastisch bekorten en tevens de uitkomsten sterk verbeteren. Bovendien wordt de intensive care van ziekenhuizen ontlast. Dat suggereren de eerste ervaringen van revalidatiecentrum Heliomare met de nieuwe optimum care-afdeling.
In een evaluatie van het eerste jaar van de optimum care-afdeling constateert Heliomare dat de totale klinische opnameduur van hoog-complexe patiënten met 60 dagen is verminderd van 166 naar 104 dagen. Bovendien worden patiënten minder vaak terug geplaatst naar het ziekenhuis.
In de Nederlandse klinische praktijk is de vuistregel dat patiënten met bijvoorbeeld een dwarslaesie of hersenbloeding pas naar een revalidatiecentrum mogen wanneer ze voldoende stabiel zijn. In de praktijk betekent dit dat complexe patiënten lang in een ziekenhuisbed blijven liggen. “Wij zagen soms mensen die 120 dagen op de IC hadden gelegen, voordat ze bij ons kwamen”, vertelt revalidatiearts Tijs van Bezeij. “Al die tijd gebeurde er met die mensen op de IC niet veel meer dan stabiel houden.”
Logistieke belasting
Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat de kansen op functieherstel groeien naarmate patiënten eerder beginnen met revalideren. Bovendien neemt daarmee het risico af op veel voorkomende complicaties op de IC, zoals verlies van spiermassa, ademhalingsproblemen en doorligwonden. Naast ongewenste effecten voor de patiënt betekent de langdurige bedbezetting door geïmmobiliseerde patiënten voor ziekenhuizen vaak een forse logistieke belasting. “Als de IC vol ligt is het operatieprogramma vaak best een probleem en kunnen complexe operaties regelmatig niet doorgaan”, weet Van Bezeij.
Om ziekenhuizen te ontlasten en patiënten sneller aan het revalideren te krijgen ontwikkelde Van Bezeij met zijn Heliomare-collega’s het optimum care-concept. De OC is te beschouwen als de ontbrekende schakel tussen de IC en de reguliere revalidatie-afdeling. Door het revalidatie-aanbod op te plussen met extra functies als 24-uurs monitoring van vitale functies, eigen lab- en röntgenonderzoek, en de inzet van speciale verpleegkundigen kan Heliomare hoog-complexe patiënten opnemen, die voorheen gezien hun medische conditie noodgedwongen in het ziekenhuis moesten verblijven en in feite stil lagen.
“Hoe vroeger je begint met mobiliseren en revalideren hoe beter je bijvoorbeeld de beademing kunt afbouwen”, legt Van Bezeij uit. “Op het moment dat een patiënt beademd wordt, worden ademhalingsspieren luier en stugger, waardoor het ophoesten van slijm moeilijker wordt en de kans op longontsteking toeneemt. Op het moment dat je weer spieren gaat opbouwen –al is alleen maar door iemand weer rechtop te laten zitten- worden de longen minder stug en de ademhaling beter.”
Veiligheidsgaranties
De ‘veiligheidsgaranties’ op de OC hebben ook een positief psychologisch effect. “Patiënten die langer op een IC hebben gelegen worden vaak hartstikke zenuwachtig als ze in een instelling komen zonder monitor of niks”, zegt Van Bezeij. “Zulke stress zorgt er voor dat ze lichamelijk ook niet goed gaan. Hier op de OC heeft patiënt het gevoel in een veilige omgeving te zitten, dat zorgt voor vertrouwen.”
De continue bewaking en monitoring op de OC stelt hoge eisen aan de achterliggende IT. “Als onderdeel van de werkwijze brengen we iedere dag patiënten systematisch in kaart”, stelt Van Bezeij. “En daar hebben we ICT bij nodig. Alle data van de patiënt van 24 uur komen bij elkaar samen. Op basis daarvan kijken welke verdere stappen we in de behandeling kunnen zetten.”
Digitale infrastructuur
Voor de inrichting van de digitale infrastructuur van de OC is Heliomare in zee gegaan met IT-specialist CarePoint. Hoewel Van Bezeij zeer te spreken is over het patiënt data management system (PDMS), valt er wat hem betreft in bredere zin nog winst te halen op IT-vlak. “Als de patiënt hier aan de monitor wordt aangesloten moeten we helemaal opnieuw beginnen”, verzucht Van Bezeij. “Het mooiste zou zijn als je al data van twee, drie weken daarvoor hebt. Het liefst zouden we een centrale database hebben waar alle betrokken zorgverleners hun data heen sturen en ook weer uit kunnen halen.”
Het zwaartepunt ligt voorlopig niet bij digitale verlanglijstjes maar bij de doorontwikkeling van het OC-concept. Met circa 60 patiënten in het eerste jaar heeft de afdeling nog niet de maximale capaciteit benut. Duidelijk is wel dat de voorziening in een behoefte voorziet. Ziekenhuizen en revalidatiecentra uit heel Nederland melden patiënten aan voor opname op de OC. Collega-revalidatiecentra De Hoogstraat in Utrecht en n Adelante in Limburg studeren op een soortgelijke voorziening. Dankzij een subsidie van Stichting Agis kan Heliomare de komende twee jaar verder met de uitbouw van de OC. Deze tijd wil Heliomare benutten om definitief aan te tonen welke positieve effecten de voorziening heeft op de uitkomst van het revalidatieproces en de ligduur.
Lees meer over de kansen en knelpunten in de ketenzorg in het oktobernummer van Skipr-magazine.