SP-Tweede Kamerlid Renske Leijten zet vraagtekens bij de banden tussen het ministerie van VWS, een adviseur van het ministerie, de Nijmeegse onderzoeksgroep IQ Healthcare en het Amerikaanse The Commonwealth Fund. VWS betaalt onder meer mee aan studiebeurzen voor Nederlanders die TCF verstrekt, zonder dit in de eigen begroting te vermelden.
Leijten spreekt van een “semiwetenschappelijke hofhouding” van het ministerie in haar blog op Skipr.nl. Onderdeel van die hofhouding zou Patrick Jeurissen zijn. Hij werkt volgens de politica als adviseur van de minister en is in dienst van het onderzoeksinstituut IQ healthcare. VWS en het onderzoeksinstituut financieren samen Celsus, academie voor betaalbare zorg, waar de leerstoel betaalbare zorg onderdeel van is. Uit antwoorden op Kamervragen van Leijten blijkt dat het ministerie dit jaar 549.000 euro bijdraagt aan het onderzoeksprogramma, inclusief de leerstoel van Celsus.
Jeurissen is programmaleider van Celsus, waar hij zich onder meer bezighoudt met het selecteren van mensen voor The Harkness Fellowship. Volgens Leijten bepaalt hij wie in Nederland in aanmerking komt voor een “exclusief studiejaar van 130.000 dollar”. Het ministerie is al jaren de officiële partner voor deze studiebeurzen en betaalt eraan mee. Hier is Leijten kritisch over, gezien de problemen in de zorg.
Beste toegankelijke zorg
Onlangs presenteerde het ministerie een onderzoek waaruit blijkt dat de Nederlandse zorg internationaal heel goed presteert en de best toegankelijke zorg heeft. De studie is gefaciliteerd door TCF, VWS heeft een financiële bijdrage geleverd van 30.000 euro. Leijten: “Drie keer raden wie het Nederlandse gedeelte van het onderzoek heeft gedaan… IQ healthcare; de onderzoeksgroep van de Radboud universiteit dat samen met het ministerie de leerstoel van Jeurissen financiert.”
Leijten somt op: “Investeren in een onderzoeksgroep, een ambtenaar van VWS aan een bijzonder hoogleraarschap helpen, én mensen buitenlandse studiebeurzen geven via een particuliere denktank. Zie hier de semiwetenschappelijke hofhouding van het ministerie. Ondertussen kunnen ruim een miljoen mensen nog steeds hun zorgkosten niet betalen. En blijkt uit het Samenvattend Rapport Zorgverzekeringswet van de Nederlandse Zorgautoriteit dat maar liefst zeventien van de negentig ziekenhuizen met lange wachtlijsten – oplopend tot 52 weken – kampt.”
Het SP-Kamerlid heeft minister Schippers vragen gesteld over de banden tussen het ministerie, IQ Healthcare en TCF- een organisatie die onderzoek ondersteunt naar gezondheidszorgissues. Zo heeft ze gevraagd of door een dure studiebeurs en een studieprogramma van een jaar “loyaliteit ontstaat die de wetenschappelijke blik kan vertroebelen”. Ook wil Leijten van Schippers weten of het wenselijk is “dat een particulier fonds, dat een studieprogramma van een jaar aanbiedt om het Amerikaanse zorgstelsel te promoten, zulke nauwe banden onderhoudt met het ministerie”.
Financiële bijdrage
Minister Schippers heeft de vragen van Leijten beantwoord in een brief aan de Kamer. De minister schrijft dat zowel de hoge wetenschappelijke standaarden van het TCF zelf als de deelname van tien andere landen aan het genoemde onderzoek afdoende waarborgen dat er geen invloed kan worden uitgeoefend op de uitkomsten door VWS. “De beperkte financiële bijdrage aan het TCF om onderzoek bij IQ Healthcare mogelijk te maken doet daar niets aan bij of af.” Op vragen van Leijten over de financiële bijdrage van VWS aan de studiebeurs, antwoordt ze dat die 135.462 euro bedraagt en vanwege de “geringe omvang” niet apart zichtbaar is op de begroting.
Leijten gaat naar aanleiding van de antwoorden vervolgvragen stellen. Ze vindt het onder meer vreemd dat de gedragscode – bezoeken van congressen van derden gebeurt geheel op kosten van ministerie, om de schijn van belangenverstrengeling te vermijden – van het ministerie niet geldt bij de bezoeken aan de TCF. Ook zegt zij het “heel vreemd” te vinden dat er nooit mededelingen zijn gedaan over de overeenkomst met TCF, het verstrekken van studiebeurzen, de selectie van wetenschappers die daarvoor in aanmerking komen. “Dit is niet zo transparant voor een minister die net het jaar van transparantie heeft afgerond.”