Minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) handelt in strijd met de wet als hij spermadonoren met terugwerkende kracht anonimiteit gunt. Dat schrijft een onderzoekscommissie die is ingesteld door het ministerie zelf.
Sinds 2004 is het niet meer mogelijk om anoniem sperma te doneren. Daarvoor mocht de donor zelf aangeven of eventuele kinderen ooit zijn identiteit mochten weten. In maart van dit jaar bleek al uit onderzoek van actualiteitenprogramma Nieuwsuur dat donoren die voor 2004 niet voor anonimiteit hadden gekozen dat nu met terugwerkende kracht wel hadden gedaan. Dat kwam door nieuwe werkafspraken die minister De Jonge in december 2018 met de spermabanken had gemaakt.
Een commissie die minister zelf heeft ingesteld deed intussen onderzoek naar de werking van de Wet donorgegevens kunstmatige bevruchting (Wdkb). Een belangrijke conclusie is dat de werkafspraken die de minister en de vruchtbaarheidsklinieken maakten in strijd zijn met de wet.
Donor achterhalen
In zijn brief aan de klinieken benadrukt de minister het belang van donorkinderen om te kunnen achterhalen wie hun donor is geweest. Echter, in de bijgevoegde afspraken staat dat persoonsgegevens van de donor niet geregistreerd hoeven te worden bij de Stichting Donorgegevens Kunstmatige Bevruchting (SDKB) als er een geheimhoudingsverklaring is getekend ná de publicatie van de wet in 2004. Dat is in strijd met de wet, stelt de commissie.
Tijdens de eerste periode na inwerkingtreding van de Wdkb was de afspraak dat klinieken de donoren die voor juni 2004 hadden gedoneerd zouden aanschrijven met de vraag of zij een verklaring wilden tekenen. Sommige klinieken hebben dat niet gedaan, omdat zij vonden dat deze donoren niet benaderd mochten worden vanwege de anonimiteit die hen was toegezegd. Andere klinieken hebben wel donoren aangeschreven met dit verzoek. Weer andere klinieken hebben ook B-donoren, die destijds aangegeven hebben dat hun gegevens op termijn aan kinderen overhandigd mochten worden, aangeschreven. Daarna hebben sommige van deze B-donoren alsnog voor anonimiteit gekozen door een geheimhoudingsverklaring te ondertekenen. Ook dit is in strijd met de wet, aldus de commissie.
Onjuiste interpretatie
“Het betreft onjuiste interpretatie van het verzoek om donoren aan te schrijven”, schrijft de commissie in haar rapport. “Hoewel het verzoek tot aanschrijven ‘alle donoren’ vermeldt, is evident dat de Wdkb alleen bedoelt dat anonieme donoren de mogelijkheid hebben om geheimhoudingsverklaring te tekenen. Dat B-donoren rond in werking treding van de Wdkb zijn geswitcht van B-donor naar A-donor is in strijd met de wet. Om hoeveel donoren het gaat is niet bekend.”
Volgens de commissie is het nu aan minister De Jonge om te verduidelijken dat het switchen van B-donor naar A-donor niet mogelijk is. “De minister dient zich over de ontstane situatie met B-donoren die al geswitcht zijn naar anonimiteit en de gevolgen daarvan voor donorkinderen nader te beraden”, adviseert de commissie.
Minister de Jonge heeft de Tweede Kamer laten weten dat hij na de zomer met een reactie op het rapport komt.