Utrechtse onderzoekers hebben een nieuwe professional in de huisartsenpraktijk geïntroduceerd: de apotheker-farmacotherapeut. Met succes: er zijn minder ziekenhuisopnames veroorzaakt door medicijngebruik en patiënten ervaren minder bijwerkingen.
Dit blijkt uit een onderzoek onder de vlag van ZonMw. Hoewel de definitieve resultaten van het onderzoek waarschijnlijk eind 2019 bekend zijn, zijn de voorlopige resultaten alvast veelbelovend: in huisartspraktijken met AFT’s neemt het risico op medicijnschade af. Het aantal ziekenhuisopnames door medicijnen ligt er lager, patiënten hebben minder last van bijwerkingen en huisartsen ervaren de zorg als veiliger dan in de andere praktijken.
Het onderzoek gaat over de verbetering van de farmacotherapie in de huisartsenpraktijk. Tijdens deze POINT-studie, uitgevoerd door het Julius Centrum in Utrecht, werden tien apotheker-farmacotherapeuten (AFT) aangesteld in huisartsenpraktijken, gedurende vijftien maanden. Tegelijkertijd volgden ze een opleiding die het Julius Centrum voor hen ontwikkelde, als aanvulling op farmacie-opleiding. De AFT duikt zo nodig in dossiers, nodigt patiënten uit voor een gesprek over hun medicatiegebruik of bezoekt ze thuis.
In overleg met de huisarts voert de AFT de benodigde wijzigingen na die gesprekken zelf door. Hij laat labwaarden bepalen om te checken of de medicatiewijzigingen het gewenste resultaat hebben gehad. Ook de begeleiding bij het afbouwen van medicijnen behoort tot zijn taken. Bovendien is de AFT een vraagbaak voor collega’s in de praktijk.
Afbouwen van medicijnen
Dorien Zwart, huisarts en senior-onderzoeker: “Wij vinden het een heel goed concept voor verbetering van de medicatieveiligheid. Het is nu aan de beroepsgroepen om te laten zien dat ze ermee verder willen en te onderzoeken hoe deze professional een structurele rol kan krijgen in de Nederlandse gezondheidszorg.” Ze zegt zich voor te kunnen stellen dat daarvoor een ander financieringsmodel nodig is, de bekostiging van apothekers en huisartsen verloopt nu nog helemaal gescheiden.
Het vergt wel meer maatregelen voordat de AFT een structurele plaats verwerft in de eerstelijnszorg. Zwart: “Er is voldoende draagvlak voor werken met een AFT. Het is dus haalbaar. Maar je wilt weten of het effect op medicatieveiligheid ook na langere tijd blijft bestaan. En of deze nieuwe functie kosteneffectief is. Die vraag hebben wij niet afdoende kunnen beantwoorden met onze globale kostenbatenanalyse, in de beperkte onderzoekstijd en met de data die ons ter beschikking stonden. In mijn ogen zouden de zorgverzekeraars stappen kunnen zetten om verdere implementatie te ondersteunen. Het model is buitengewoon veelbelovend.”
Ziekenhuis
Jaarlijks belanden in Nederland 50 duizend mensen in het ziekenhuis als gevolg van medicijngebruik. Het kan gaan om bijwerkingen, ongewenste effecten en schade, maar ook om interacties tussen en verkeerd gebruik van medicijnen. Onvoldoende afstemming van voorgeschreven medicatie tussen huisarts en specialist is eveneens een risicofactor. Zeker bij het gebruik van vijf of meer medicijnen – polyfarmacie – kan het makkelijk misgaan. “Medicatieveiligheid is een van de belangrijkste issues als het gaat om kwaliteit en veiligheid van zorg,” stelt Zwart dan ook.