Zoals elk jaar halverwege november de pietendiscussie weer oplaait, zo laait ook de discussie op over de AD Ziekenhuis Top 100. Ik doe er graag aan mee. Want hoe betrouwbaar is de lijst?
De nummer 1 van vorig jaar (Spaarne Gasthuis Haarlem) staat nu op 18. De nummer 3 van vorig jaar (Nij Smellinghe in Drachten) staat nu op 71. De nummer 8 van vorig jaar (MC Haaglanden in Den Haag) staat nu op 72. Blijkbaar kun je gemakkelijk in één jaar degraderen van bijna beste tot bijna slechtste ziekenhuis. Zijn deze ziekenhuizen na hun hoge positie van vorig jaar zelfgenoegzaam en arrogant geworden en daarom gekelderd in het lijstje?
Het tegenovergestelde kan ook. Het Rode Kruis ziekenhuis in Beverwijk stond vorig jaar op 77, nu op 2. Noordwest in Den Helder stond op 65 in 2015 en staat nu op 8. Zijn deze ziekenhuizen na hun slechte klassering vorig jaar zo geschrokken dat ze alles op alles hebben gezet om dit jaar beter te scoren?
Gemiddeld stijgen of dalen ziekenhuizen in de AD Top 100 van jaar tot jaar meer dan 20 plaatsen. De correlatie tussen de lijst van een bepaald jaar en de lijst van het jaar erop is laag, dus kun je met de lijst in de hand niet goed voorspellen hoe een ziekenhuis het er een jaar later afbrengt.
Kwaliteit meten heeft geen zin?
Als de kwaliteit van ziekenhuizen werkelijk zo snel zou veranderen, zou het geen zin hebben de kwaliteit te meten. Immers? wat vandaag een goed ziekenhuis is, is morgen alweer een slecht ziekenhuis en andersom. Als de kwaliteit werkelijk zo snel kan veranderen zou ik alle ziekenhuizen (en ook de minister) aanraden langs te gaan bij het Rode Kruis Ziekenhuis in Beverwijk. Die gaan van plaats 77 in 2015 naar plaats 2 in 2016. Ik zou dan graag willen weten wat het geheim is achter hun (snelle) succes (en dat geheim als best practice uitrollen in alle ziekenhuizen).
Een waarschijnlijker verklaring voor de sprongen in de lijst is dat de lijst onbetrouwbaar is. Dat wil zeggen: de lijst meet wel iets, maar meet niet goed, en telkens wat anders.
En dus is er een goede reden om niet te kijken naar hoe een bepaald ziekenhuis in een specifiek jaar presteert, maar hoe het door de jaren heen presteert. Een goed ziekenhuis is een ziekenhuis dat hoog scoort onafhankelijk van hoe er gemeten wordt en wanneer er gemeten wordt. Dat lijstje van beste ziekenhuizen over een periode van 8 jaar (2009/2016) ziet er als volgt uit:
1. Ziekenhuis Rijnstate, Arnhem
2. Franciscus Gasthuis, Rotterdam
3. Meander MC, Amersfoort
4. Ikazia, Rotterdam
5. ZorgSaam Ziekenhuis, Terneuzen
6. St. Antonius Ziekenhuis, Nieuwegein
7. Albert Schweitzer Ziekenhuis, Dordrecht
8. Beatrix Ziekenhuis Rivas, Gorinchem
9. Wilhelmina Ziekenhuis, Assen
10. Elkerliek Ziekenhuis, Helmond
In bovenstaand lijstje staan 6 ziekenhuizen die nog nooit gewonnen hebben in een specifiek jaar, maar die over een periode van 8 jaar tot de top 10 behoren: Rijnstate, Ikazia, ZorgSaam, St. Antonius, Wilhelmina en Elkerliek. Die verdienen mijns inziens eerder een pluim dan de incidentele winnaar van een bepaald jaar. Gefeliciteerd dus!
En dit zijn de slechtste tien ziekenhuizen over een periode van 8 jaar:
1. BovenIJ Ziekenhuis, Amsterdam
2. Treant Ziekenhuis Scheper, Emmen
3. ‘t Lange Land Ziekenhuis, Zoetermeer
4. Havenziekenhuis, Rotterdam
5. Maasziekenhuis, Beugen
6. MC groep, Lelystad Emmeloord,
7. Alrijne Leiden, Leiden
8. St. Jansgasthuis, Weert
9. Isala Diaconessenhuis, Meppel
10. Treant Ziekenhuis Bethesda, Hoogeveen
Van deze ziekenhuizen mag je denk ik met (meer) reden zeggen dat er werk aan de winkel is. Zoek uit waar het aan ligt dat je al jarenlang onderaan bungelt. Daarbij kunnen ze de hulp van goed scorende ziekenhuizen gebruiken. Zoals Jon Schaefer, directeur van MediQuest laat weten in het AD: “Er blijft een kleine groep ziekenhuizen achter. Die moeten we op sleeptouw nemen”.
Lector bij NCOI University te Hilversum en Universitair Docent bij het Institute for Management Research van de Radboud Universiteit Nijmegen