Op het moment dat in Nieuwspoort de Agenda voor de zorg werd gepresenteerd, zat CPB-directeur Coen Teulings aan tafel bij de informateurs Kamp en Bos. Hij zal daar zeker ook over de zorguitgaven hebben gesproken.
Invloed op zorgpolitiek
De grote invloed van het CPB op de zorgpolitiek werd duidelijk na Keuzes in kaart, de CPB-analyse van de verkiezingsprogramma’s. De VVD pleitte in haar verkiezingsprogramma nog voor overheveling van delen van de AWBZ naar de Zorgverzekeringswet en een uitvoering van de resterende romp-AWBZ door de zorgverzekeraars. In de CPB-cijfers zien we dat de VVD nu de verantwoordelijkheid neerlegt bij een landelijk zelfstandig bestuursorgaan. Er is zelfs geen sprake meer van een verzekerd recht. Ook bij de andere politieke partijen zagen wij in de CPB-cijfers verrassende beleidswijzigingen. De CPB-modellen blijken bepalend voor politieke keuzes. Uitgezonderd de PvdA. Die koos al in haar verkiezingprogramma voor het inwisselen van een verzekerd recht voor het compensatiebeginsel en maakt gemeenten geheel verantwoordelijk voor de langdurige zorg. Een keuze die werd herbevestigd in de CPB-cijfers en een grote besparing oplevert.
Uit Keuzes in kaart blijkt dat zowel de uitvoering van de AWBZ door zorgverzekeraars als het scheiden van wonen en zorg naar het oordeel van het CPB kostenopdrijvend zijn vanwege hun aanzuigende werking. Dat geldt ook voor een vorm van persoonsvolgende bekostiging. En laten dat nu kernpunten voor de langdurige zorg zijn uit de Agenda voor de zorg.
Rendement
De CPB-cijfers lijken in politiek Den Haag zaligmakend. In de verkiezingsdebatten sloegen de lijsttrekkers elkaar met de CPB-cijfers om de oren. Daarmee suggereerden zij een exactheid, terwijl de CPB-cijfers vooral ook op modellen en aannames zijn gebaseerd. Aannames over gedragseffecten die niet eerder in de praktijk konden worden getoetst. Relativering is ook op zijn plaats omdat alles waarvan het rendement in de ogen van het CPB niet via haar modellen aantoonbaar is, zonder problemen kan worden geschrapt, zoals investeren in preventie en cliëntondersteuning. Terwijl de praktijk uitwijst dat het de samenleving meer oplevert dan kost.
Kiezen met visie
Het is daarom te hopen dat de onderhandelaars van VVD en PvdA de moed hebben om op het terrein van de zorg ook keuzes te maken die misschien niet ‘CPB-proof’ zijn, maar wel gewenst zijn. De langdurige zorg moet tenslotte niet alleen om financiële redenen worden hervormd. Denk aan het belang van meer eigen regie en meer samenhang in zorg en welzijn, dat bijdraagt aan het welzijn van burgers. Een nieuw regeerakkoord vraagt daarom allereerst om een visie op de zorg, waar noodzakelijke keuzes logisch uit voortvloeien.
Jan de Vries
directeur MEE Nederland
www.twitter.com/jandevries_