Uit de “Monitor zorggerelateerde schade2008” bleek dat er in 2008 in de zorg 38.600 patiënten te maken hadden met potentieel vermijdbare gezondheidsschade en dat er 1960 potentieel vermijdbare sterfgevallen hebben plaatsgevonden.
Te vrijblijvend
In het rapport staat dat ”steeds blijkt dat de verantwoordelijkheidsverdeling voor kwaliteit en veiligheid onvoldoende en te vrijblijvend is ingevuld”. Het streven van de ziekenhuizen is in deze kabinetsperiode de vermijdbare schade te halveren.
Checklist
Een instrument om medische missers te voorkomen is de invoering van de zogeheten SURPASS Checklist (SURgical PAtient Safety System). Dat is een multidisciplinaire checklist die het hele chirurgische proces van opname tot en met ontslag omvat, inclusief de zogeheten “time out procedure”. De methode is ontwikkeld in het AMC in Amsterdam en heeft in 2011 de IGZ ZorgVeiligPrijs gewonnen.
Een jaar geleden vroeg ik in aan de minister van VWS wanneer alle ziekenhuizen deze checklist zouden hebben ingevoerd. Het antwoord was dat dit in de zomer van 2012 zou zijn gebeurd. De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) zou daarop gaan handhaven.
Onlangs vroeg ik naar de stand van zaken. Op mijn aandringen zei de minister dat de IGZ de namen van de ziekenhuizen die komende zomer nog steeds deze checklist niet gebruiken, openbaar zal maken. Je vraagt je af waarom invoering van deze checklist zo lang moet duren.
Ignaz Semmelweis
In het lezenswaardige boek “Over geneeskundigen door geneeskundigen” van Paul Broos las ik over Ignaz Semmelweis (1818-1865). Hij ontdekte dat de mortaliteit in de kraamkliniek van het Allgemeines Krankenhaus in Wenen daalde van 18 procent naar 1 procent toen hij van zijn studenten eiste dat zij hun handen flink schrobden met water en zeep en nadien ontsmetten met citroensap en chloor voordat zij de kraamkliniek betraden. Uit rancune werd Semmelweis ontslagen. Zijn publicaties werden koel ontvangen. Uiteindelijk werd hij krankzinnig.
Naast de SURPASS checklist zijn er meer goede voorbeelden om de patiëntveiligheid te vergroten. Zo won de Universitair Medisch Centrum Maastricht anderhalf jaar geleden de Veiligheidsraad 2010. Maastricht ontwikkelde een procesaanpak voor het gereed maken van injectie- en infusievloeistoffen op de ziekenhuisafdelingen met als resultaat dat het aantal medicatiefouten ten opzichte van de nulmeting met 97 procent afnam.
Invoering blijft lastig punt
Alle ziekenhuizen zouden dit concept in moeten voeren. Dat klinkt logisch, maar is in de praktijk blijkbaar moeilijk. De invoering van goede voorbeelden gaat, net als in de tijd van Semmelweis, blijkbaar nog steeds niet vanzelf.
Rol voor zorgverzekeraar
Nu de IGZ niet alle best practices verplicht op kan leggen en zorgaanbieders niet vanzelf verbeteringen invoeren, moet iemand de draad oppakken die Semmelweis moest laten vallen. Ik denk dat de zorgverzekeraars dat zullen moeten gaan doen.
Veelbelovend is dat zorgverzekeraar Achmea vorig jaar hoogleraar veiligheid in de zorg Jan Klein heeft aangetrokken. Ook heel recent liet Achmea zien dat zorgverzekeraars hun rol beginnen te pakken. In reactie op de uitzending van ‘De vijfde dag’ over borstimplantaten liet de zorgverzekeraar weten dat borstimplantaten horen bij veilige zorg en dus voorwaarde worden van zorginkoop.
Graag hoor ik van verzekeraars of en zo ja, welke hulp politici kunnen bieden bij de vergroting van de patiëntveiligheid.