Voorkomen is beter dan genezen. Daarover is vrijwel iedereen het eens. Toch speelt in alle discussies rond de financiering van (stijgende) zorgkosten het thema preventie een bescheiden rol.
En natuurlijk zetten we ons in voor het welzijn van mensen die noodgedwongen in de zorg terecht komen, maar zouden diezelfde mensen zich niet nog veel beter voelen als ze helemaal niet bij de zorg aan hoeven te kloppen?
Nazorg én voorzorg
Ziekenhuizen zijn er om mensen beter te maken. Of zijn zorgorganisaties er ook om mensen beter te houden en te zorgen dat ze niet ziek worden? Zoals bestuurder Cor Kalis van het Havenziekenhuis in Rotterdam het onlangs zei: “Ik ben als ziekenhuis liever een schadepreventiebedrijf dan een schadeherstelbedrijf”. Vanuit die gedachte zou naast nazorg ook voorzorg een belangrijk werkveld moeten zijn. Complicerende factor daarbij is dat onze zorgfinanciering gebaseerd is op een vergoeding per uitgevoerde medische handeling en niet per voorkomen medische handeling. Ook het op 5 februari 2014 gepresenteerde ‘Alles is gezondheid’ (het NPP; Nationaal Programma Preventie 2014-2016) constateert dat preventie en levensstijl onderwerpen zijn die niet structureel in wetgeving of bekostiging geregeld zijn. Nieuwe afspraken met zorgverzekeraars en zorgverleners moeten leiden tot het verleggen van de financiële prikkels naar optimale zorgresultaten, groepen mensen zo gezond mogelijk houden en kostenbeheersing. Keihard nodig om de indrukwekkende hoeveelheid initiatieven in het NPP van een economisch gezonde basis te voorzien en zo langjarig overeind te houden. Het gaat hier immers om het tot stand brengen van structurele gedragsveranderingen, niet om het creëren van kortstondige bevliegingen.
Beproefde ingrediënten
Dat het kan bewijst de JOGG-aanpak (Jongeren op Gezond Gewicht, onderdeel van het Convenant Gezond Gewicht) in o.a. Utrecht en Dordrecht. Belangrijkste ingrediënten in dit succesvolle recept voor de structurele verbetering van een ongezonde leefstijl bij grotere groepen mensen zijn:
- Enthousiasme, kennis en betrokkenheid bij beslissers van beïnvloedende partijen (voor JOGG o.a. gemeenten, zorgorganisaties, scholen, sportverenigingen en bedrijfsleven). Want zonder stevig draagvlak gebeurt er niks.
- Een brede publiek-private samenwerking. Het gaat om het creëren van een allesomvattende, gezonde, leefomgeving. Dus is het nodig dat zo veel mogelijk verschillende spelers hun beste beentje voorzetten.
- Maak het leuk, maak het aantrekkelijk. Daar draait het om bij het ingrediënt sociale marketing: ‘Gezondheid verkopen als een mooie spijkerbroek’.
- Meten is weten; zorg voor wetenschappelijke begeleiding en evaluatie van de gedane interventies.
- Maak de verbinding tussen preventie en zorg! Vroegtijdig signaleren en direct adequaat interveniëren.
Vijf succesfactoren waarvan een aantal, blijkens de recente Skipr-blog van Aad Koster, directeur van ActiZ, ook naar voren komt uit het programma Preventiekracht van ZonMw. En dan niet alleen in de preventie van overgewicht bij jongeren, maar ook van diabetes, depressie, roken en overgewicht bij ouderen.
Lang leve de ANWB!
Er moet en kan dus iets gebeuren. Maar hoe pak je dat aan? Misschien moet we eens kijken naar voorbeelden uit onverwachte hoek. Bent u wel eens in 1 van de 75 ANWB-winkels geweest? Volgens de ANWB vinden mensen in hun winkels “inspiratie en een uitgebreid assortiment om goed voorbereid, zonder zorgen en met plezier op pad te gaan”. Ik weet niet hoe het u vergaat, maar na een bezoek aan zo’n ANWB-winkel (voor, laten we zeggen, de nieuwste snelwegenkaart richting Dolomieten) kom ik steevast naar buiten met aanvullende informatie en onverwachte gadgets. Wordt het misschien niet tijd voor ‘n winkeltje van de ‘Algemene Nederlandse Welzijns-Bond’ in de hallen van 75 ziekenhuizen? Een plek waar mensen op allerlei manieren inspiratie kunnen opdoen voor een gezondere leefstijl. Waar ze vervolgens volop informatie, tips en handigheidjes vinden om hen te helpen de goede voornemens ook in daden om te zetten. Voedingsadviezen, mooie kookboeken met lekker en gezonde recepturen, adressen van regionale sportverenigingen en –scholen, wandel- en fietsroutes in de buurt en wat dies meer zij. Zo lever je, vele partijen tezamen, een zichtbare en tastbare bijdrage aan voorzorg én nazorg onder het dak van het ziekenhuis! Wie durft er mee op reis?
Henk Voormolen
Henk Voormolen is aanvoerder van het team dat zich vanuit foodservice-organisatie Albron inzet voor patiënten, bewoners, medewerkers en bezoekers binnen de zorg. Is overtuigd van de kracht van eten en de meerwaarde van duurzamer ondernemen.