Bij deeltijd werken in de zorg is niemand gebaat, stop ermee

In de zorg zijn vrouwelijke werknemers, vooral deeltijders, in de meerderheid. De zorg kampt met een groot tekort aan arbeidskrachten. Al jaren wordt gepoogd het aantal werkzame uren per week op te voeren. Er wordt gefluisterd dat als alle deeltijdvrouwen een uurtje toevoegen het probleem zou zijn opgelost. In de NRC (15-02-20) is de titel van een artikel over het onderwerp “Deeltijddames, mag het een onsje meer?” Deze titel geeft de sfeer weer. De nood is al jaren zo hoog , dat vrouwen bijna gesmeekt wordt iets meer tijd ter beschikking te stellen.

Recentelijk wordt er over de toekomst van de zorg uiterst pessimistisch gedaan. Hoeveel mensen zijn er in de toekomst wel niet nodig om in de zorgbehoefte te voorzien? Rekensommen tonen dat er voor ander werk te weinig mensen overblijven. Elders komt men in de knel. De bevolking moet immers wel van de overige levensbehoeften worden voorzien. Het is ook nog eens het streven Nederlanders welvaart te bieden. Onze mooie bedrijven maken daartoe nuttige artikelen en bieden unieke diensten in binnen- en buitenland.

Stap van parttime naar fulltime

Het is toe te juichen als er enig moment, bijvoorbeeld over drie jaar in zorg en onderwijs , alleen fulltime banen worden aangeboden. Drie jaar omdat er veel aanpassingen nodig zijn. Er zal protest worden aangetekend omdat er een gewenning is aan het idee dat zowel laag- als hoogopgeleide vrouwen parttime werken. Overigens is de Nederlandse bevolking voorstander van werken in deeltijd voor vrouwen. In het bijzonder als de kinderen nog jong zijn. Een 88% vindt dat vrouwen met jonge kinderen niet meer dan drie dagen per week zouden moeten werken (FD artikel dd 30-08-21)

Een deel van het arbeidsaanbod gaat, bij een drastische stap, afvallen. Hoeveel dat er zijn valt te berekenen op basis van enquêteonderzoek. Datzelfde onderzoek valt te benutten door rond het thema meningen te verzamelen. De belangstelling gaat vooral uit naar degenen die tot de doelgroepen verzorgenden, verplegenden en onderwijsgevenden, behoren. Omdat deeltijd werken volledig ingeburgerd is, zijn de meningen van degenen die hen omringen evenzeer van belang. Naast enquêtes zouden er kleinschalige proefnemingen kunnen plaatsvinden. Er zullen offers moeten worden gebracht om de Nederlandse vrouw, ik denk vooral aan de werkzamen in zorg en onderwijs, mee te krijgen naar een volledige werkweek van 36 uur. Wat te bieden om vrouwen tot medewerking te bewegen?

Terugdringen administratieve taken

Zoals op dit moment gezondheidszorg geboden wordt is onbevredigend voor veel actieven in de sector. Getuige het grote verloop en het hoge ziekteverzuim leven deze gedachten eveneens bij de deeltijdwerkers. Men dreigt om te komen in de vele registratieverplichtingen. Uit voor mij een wat verder verleden weet ik dat degenen die zich tot zorg aangetrokken voelen geen liefhebber zijn van administratieve werkzaamheden. De administratieve taken zullen voor de werkers in de zorg tot een minimum moeten worden teruggebracht. Voor onontbeerlijke registraties zijn m.i. digitale en organisatorische oplossingen denkbaar. Het gaat erom dat de mensen zich maximaal aan hun feitelijke taken kunnen wijden.

Passende oplossingen voor kinderen

Om medewerkers, zeker in een 24 uur gezondheidszorg, in de gelegenheid te stellen zich volledig aan hun beroepstaak te wijden moeten er dag en nacht faciliteiten voor kinderen geboden worden. Werkende moeders laten hun kinderen achter op door werkgevers bekostigde plekken. Kinderen moeten er veilig kunnen slapen en eten. Ik denk dat ziekenhuizen oplossingen kunnen bieden die verder reiken dan de ziekenhuismuren. Er kan mogelijk zelfs plek zijn voor kinderen van ouders die niet in het ziekenhuis werken. Bijvoorbeeld vanaf het moment dat zij zindelijk zijn. Door 24 uur oplossingen voor kinderen te bieden komen er voltijd werkzaamheden binnen bereik.

Economische zelfstandigheid

Als er langer gewerkt gaat worden moeten de betreffende vrouwen er financieel baat bij hebben. Vrouwen zijn daar nog gevoeliger voor dan mannen. Door het Nederlands stelsel met toeslagen zal dit de fiscale autoriteiten hoofdbrekens opleveren. Het doel, een betere gezondheidszorg, rechtvaardigt de inspanningen. Ons toeslagenstelsel gaat toch een keer op de helling.

Een ander aspect. Vrouwen delven vaker het onderspit bij scheidingen dan mannen. Sowieso levert deeltijd werk in veel gevallen te weinig op om financiële onafhankelijkheid te verwerven. In het ESB van 14-05-21 een treffende kop “Vrouwen verliezen bijna kwart aan koopkracht bij echtscheiding”. Vier op de tien huwelijken, en vergelijkbare verbintenissen, eindigen in een scheiding. Het idee dat het jou niet zal overkomen is net zoiets als de gedachte dat je huis niet kan afbranden. Dat huis verzeker je wel maar voorbereiden op de kans op een scheiding is voor velen niet aan de orde.

Vrouwen zullen, bij handhaving van het deeltijd aanbod, achterblijven bij mannen. Dat heeft niets te maken met hun prestaties op school en bij de opleiding. Ik haal het volgende zinnetje aan uit het FD (22-06-19): “Jongens presteren op vrijwel alle onderwijsniveaus slechter dan meisjes”. Nederland maakt een slechte beurt door de helft van de bevolking bij voorkeur parttime te laten werken; het zijn bovendien nog de slimste.

Gezonde fulltime werkende vrouwen

Tot slot nog een voordeel voor vrouwen de van deeltijder de stap naar voltijder maken. In een presentatie op de Nederlandse Dag voor de Demografie (2019) wordt een onderzoek aangehaald waaruit blijkt dat vrouwen zich in de latere jaren van hun bestaan het meest positief zijn over hun gezondheid als zij voltijd gewerkt hebben.

Peter Lagendijk

Beleidsonderzoeker en -adviseur