Nu scheiden van wonen en zorg een feit gaat worden zullen er veel zaken veranderen. Na decennia lang een begrip te zijn geweest valt het doek definitief voor het “bejaardenhuis”. De afbraak van de gebouwen mag niet tevens de afbraak van de kwaliteit van zorg betekenen.
Het bejaardenhuis werd destijds in het leven geroepen om oude van dagen een veilige en goed verzorgde plek te bieden, waar ze de ondersteuning konden krijgen die zij in hun “ouderdom” nodig hadden. Is die vraag van toen nu dan geheel verdwenen? Nee zeker niet. Wanneer we naar de demografische ontwikkeling kijken in de afgelopen en komende decennia zien wij niet alleen dat ouderen ouder worden maar ook dat zij meer chronische aandoeningen en psychosociale problemen hebben. Dus die vraag van toen is niet geheel verdwenen. Sterker nog: die is alleen maar toegenomen!
Overkill
Er van uitgaand dat wonen waar je wilt wonen een groot goed is, is het een goede zaak dat mensen niet meer vanwege hun zorg- of behandelvraag moeten verhuizen. Heel veel zorg en behandeling kan geboden worden in de vertrouwde omgeving van het eigen huis, de straat of de eigen wijk. Bovendien geeft een overkill aan zorg versterkte afname van de zelfredzaamheid. Maar met het realiseren van scheiden van wonen en zorg wordt de zorg- en behandelvraag die wij gaan tegenkomen in een wijk of in een straat wel anders en meer. Complexer, veel veiligheidsvragen maar ook afgeleide problemen zoals bijvoorbeeld immobiliteit en eenzaamheidsproblematiek.
Signaleren
De uitdaging is deze vragen op een goede manier binnen de WMO te signaleren en oplossingen te bieden nu de vanzelfsprekendheid van een zuster op de gang of gezamenlijk koffie drinken in de activiteiten ruimte er niet meer is. Het laatste zal voor een aantal mensen overigens een zegen zijn. Maar toch verbaast het mij in de ouderenzorg iedere dag weer hoe graag cliënten een deel van hun privacy opgeven voor het gevoel iemand snel te kunnen bereiken voor contact, vragen of hulp.
Terugtrekken
Uit onderzoek blijkt dat vitale ouderen eerst psychosociale kwetsbaarheid ontwikkelen alvorens “op te schalen” naar lichamelijke kwetsbaarheid. De oudere gaat zich terugtrekken in het eigen domein wanneer een afnemende gezondheid zich aandient. Lopen wordt minder gemakkelijk en horen gaat slechter. Op dat moment vragen de bijeenkomsten in het wijkgebouw teveel inspanning en leveren te weinig op.
Aangrijpingspunten
Het sociale terugtrekken leidt tot een negatieve spiraal van minder betrokkenheid bij de maatschappij. Dus nog minder activiteit, minder contacten en dan neemt de kwetsbaarheid lichamelijk en sociaal snel toe. Hier zou dus een aangrijpingspunt liggen voor de gemeente om proactief en preventief zorg in te zetten vanuit de WMO. Juist om toekomstige kwetsbaarheid en doorgeleiding naar intramurale settings te voorkomen.
Ervaring behouden
Gemeenten breng de noden van uw burgers zorgvuldig in kaart en vraag de zorgaanbieders er een plan van aanpak op te maken. Samen kunnen we proberen mensen inderdaad levensloop bestendig in de eigen vertrouwde omgeving te laten wonen. En mocht de zorgvraag toenemen maak dan gebruik van de expertise die beschikbaar is bij die zorgaanbieders die jarenlang deze zorgvraag als hun “domein” mochten beschouwen. Laat de jarenlange ervaring van verzorgenden, verplegenden en behandelaren niet verloren gaan. Zij is zeer waardevol!
Arbeidsuitstoot
Regeringspartijen bezint eer u begint… Een aantal voorgestelde maatregelen zullen er toe gaan leiden dat zorginstellingen en thuiszorgorganisaties afscheid moeten nemen van zeer waardevolle zorgmedewerkers. Deze medewerkers zullen wij door de vergrijzing en ontgroening over 5 tot 10 jaar weer heel hard nodig gaan hebben. Dan hoop ik dat zij nog terug willen keren in de zorg en dat het werken in de commerciële bedrijvigheid hen niet veel beter bevalt. Anders zijn wij nu onze eigen ellende aan het organiseren en dat kan ons op dat moment meer gaan kosten dan nu opleveren.
Duurzaam
En zorgaanbieders: zorg ervoor dat de waardevolle expertise van uw verzorgenden, verplegenden en behandelaren beschikbaar komt in de eerste lijn. Samen met hen kan die veiligheid, maatschappelijke betrokkenheid en het tegengaan van eenzaamheid beter en duurzamer georganiseerd worden. Zij kunnen ouderen in wijken bij elkaar brengen, wijkverpleging of- verzorging bieden, de gezamenlijkheid en steun in een straat organiseren, en vooral flexibel inspelen op alle vragen die veroudering met zich meebrengt in maatschappelijke participatie.
De wijk in
Stuur ze de wijk in de specialisten ouderengeneeskunde, de geriatrisch fysiotherapeuten, de verzorgende met aantekening belevingsgerichte zorg en uw dagbestedingscoaches. Zorg voor een samenwerkingsverband binnen gemeenten met huisartsen, wijkzorg en andere eerstelijns aanbieders waarin u uw meerwaarde kunt toevoegen. Bied u zelf aan!
Geen afbraak
Chronische complexe problematiek zowel lichamelijk als geestelijk, levensfase problematiek, vragen rondom het levenseinde en complexe zorgvragen. Er is in Nederland inmiddels veel deskundigheid opgebouwd. Laten we daar van leren en profiteren. Laat de afbraak van de gebouwen niet ook de afbraak van de kwaliteit van zorg betekenen.
Mieke Draijer, medisch directeur Zorggroep Alliade en voorzitter van Verenso