Komende week wordt door de Kamercommissie voor VWS besloten over de vraag welke onderwerpen in haar ogen controversieel zijn. Deze onderwerpen zullen dan niet meer met het demissionaire kabinet afgehandeld worden.
Controversieel
Naar verwachting valt het Wetsvoorstel winstuitkering in de zorg daaronder. Een wetsvoorstel dat ook zonder de val van het kabinet al controversieel was.
Andere onderwerpen, zoals het Wetsvoorsel continuïteit, fusies en opsplitsing, kunnen eigenlijk niet wachten tot het aantreden van een nieuw kabinet. Dit wetsvoorstel bevat een aangescherpte zorgspecifieke fusietoets en de mogelijkheid voor de minister om bij hoge uitzondering een zorginstelling op te splitsen.
Fusiegolf
Dit wetsvoorstel is vorige week ingediend bij de Kamer maar op verzoek van de SP-fractie werd het feitelijk al door de minister toegepast. De aanhoudende fusiegolf in de zorg baart blijkbaar zowel de Kamer als het kabinet grote zorgen. Een terechte zorg. Bij teveel fusies in de zorg hebben wij gezien dat de publieke belangen kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid in het geding waren. Zorgbestuurders hebben veelal onvoldoende oog voor de negatieve effecten van fusies en voor de alternatieve vormen van samenwerking. Of de motieven voor fusies zijn niet duidelijk. ‘Groot – groter – grootst’ lijkt soms het echte leidmotief.
Aanscherpen voorwaarden
Het is daarom goed dat met het Wetsvoorstel continuïteit, fusies en opsplitsing de fusievoorwaarden worden aanscherpt. De fusie-effectrapportage, in het wetsvoorstel de ‘concentratie-effectrapportage’, verplicht zorginstellingen om met personeelsleden, cliënten en andere belanghebbenden de doelen, gevolgen en de risico’s van een fusie te bespreken en te wegen.
Toetsbare criteria
De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) beoordeelt (procedureel) of de personeelsleden en de cliënten voldoende zijn betrokken bij de voorbereiding van de fusie. Daarnaast beoordeelt de NZa of de continuïteit van zorg als gevolg van de fusie in gevaar komt. Gek genoeg niet of de kwaliteit van zorg door de fusie benadeeld wordt. Het kabinet stelt dat er geen toetsbare criteria zijn om vooraf de gevolgen voor de kwaliteit van zorg te meten. Maar hoe zit het dan met de bestaande bevoegdheid van de NZa? Ook nu al geeft de NZa haar zienswijze op fusieplannen en kijkt, met behulp van een advies van de Inspectie, naar de gevolgen voor de kwaliteit van zorg. Zo wees eind vorig jaar de NZa bij de voorgenomen fusie van de Zorggroep Noordwest-Veluwe en Het Baken op de mogelijk negatieve gevolgen voor de kwaliteit van zorg, waarna de Nederlandse mededingingsautoriteit (NMa) deze fusie niet goedkeurde. Een beoordeling vooraf van de gevolgen van een fusie voor de kwaliteit kan dus ook in dit wetsvoorstel niet ontbreken.
Overigens, is het een belangrijke verbetering dat de NMa een advies van de NZa niet meer terzijde kan leggen. Een fusie kan pas gemeld worden bij de NMa als de goedkeuring van de NZa binnen is.
Er is dus alle reden om het Wetsvoorstel continuïteit, fusies en opsplitsing zo snel mogelijk als Kamer te behandelen. Want niet dit wetsvoorstel is controversieel, maar veel fusievoornemens wel!
Jan de Vries, directeur MEE Nederland