Het ministerie van Volksgezondheid wil meer innovatie. De praktijk ziet er anders uit: dure medicijnen worden straks geweerd. Laat de patiëntenverenigingen op hun tellen passen. Het kabinet-Rutte doet alsof innovatie een speerpunt is…
Nieuwe geneesmiddelen in pakket
Logisch, sinds kort heeft Nederland een heus ministerie Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL & I). Keer op keer benadrukt minister Maxime Verhagen (CDA) dat hij een half miljard euro uittrekt voor investeringen in Research and Development. Maar uit de Miljoenennota blijkt, dat hetzelfde departement inloopt bij innovatie. Rara, hoe kan dat?
Ook het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) beweert dat innovatie ertoe doet. Dit blijkt onder meer uit de Kamerbrief ‘opname nieuwe geneesmiddelen in pakket’ van mei dit jaar. In deze brief staat dat de in- en uitstroom van geneesmiddelen in het basispakket beter moet worden geregeld. Dat past ‘binnen de afspraken van het Regeerakkoord om zorginnovatie te bevorderen’. In een voetnoot wordt gemeld dat het gaat om nieuw beschikbaar komende ‘dure’ medisch-specialistische geneesmiddelen voor ernstige en zeldzame aandoeningen (veelal kanker). De uitgaven hiervoor bedragen circa 1,5 miljoen euro per jaar; tendens sterk stijgend. Prima, dat VWS namens alle burgers op de kleintjes let, is de eerste indruk. Het ministerie wil innovatie versnellen en tegelijkertijd de opname van (te) dure medisch-specialistische geneesmiddelen in het basispakket afremmen.
Chronisch zieken zijn de dupe
Wie beter leest, stuit op een aantal tegenstrijdigheden. Want wie wordt er de dupe wordt van de voorgestelde wijzigingen? Juist, dezelfde chronisch zieken die het kabinet zo graag wenst te ontzien. Vooral patiënten met zeldzame ziektes hebben er namelijk baat bij dat nieuwe geneesmiddelen snel in het pakket worden opgenomen. Mensen met MS (Multiple Sclerose), met reuma of met zeldzame vormen van kanker. MS bijvoorbeeld is een chronische aandoening van het centrale zenuwstelsel. Hebben deze patiënten opeens geen recht meer op goede zorg? VWS beweert dat niet altijd bij voorbaat vaststaat wat de toegevoegde waarde van nieuwe – innovatieve – geneesmiddelen is. Daarom wordt er gewerkt ‘aan een nieuw systeem van snelle, maar voorlopige en voorwaardelijke opname’. Pas later wordt er definitief beslist. Soms kan een middel na herbeoordeling worden uitgesloten van opname in het pakket.
Innovatie: trechter met klein tuitje
Nieuw is dat deze regeling straks ook geldt voor álle extramurale geneesmiddelen en álle medisch specialistische zorg. De bedoeling is dat er in de naaste toekomst slechts één keer per jaar wordt beslist over toelating van al deze middelen en zorg – alleen bij ministerieel besluit. In de Miljoenennota staat dat toelating uitsluitend gebeurt als er voldoende geld beschikbaar is. Er wordt dus bezuinigd, op de chronische patiënt. Het duurt langer voor belangrijke nieuwe geneesmiddelen worden goedgekeurd. Maar sommige patiënten zullen zelfs dat moment niet meemaken. Daarbij komt dat het recht van de patiënt op verstrekking en vergoeding van een innovatie wordt teruggesnoeid en afhankelijk wordt gemaakt van zogeheten compact ‘praktijkonderzoek’. Op deze manier wordt innovatie een trechter met een heel klein tuitje – niet alleen voor nieuwe geneesmiddelen maar voor elke vorm van innovatie.
Word wakker, patiëntenverenigingen
Nog houden de belangenbehartigers van de chronische patiënten zich kalm. De impact van de Kamerbrieven lijkt niet tot hen te zijn doorgedrongen. Intussen staat er een reeks nieuwe medicijnen op de rol om te worden goedgekeurd. Gaat dat door? Worden te dure medicijnen straks inderdaad alleen om financiële redenen geweerd? Wie betaalt er dan voor innovatieve levensverlengende of levensreddende geneesmiddelen? De patiënt, als hij of zij na alle bezuinigingen nog wat geld over heeft? Word wakker, patiëntenverenigingen. Trek aan de bel, het is nog niet te laat.