Op dit moment zijn de verzekeraars en de banken de feitelijke beslissers in de zorg. Samen verschaffen ze ziekenhuizen inkomsten en kapitaal voor hun bedrijfsvoering. Door Europese regelgeving moeten ze beide steeds grotere reserves aanhouden. En daarbij is geld uitgeven nooit fijn als het niet echt moet of als je er niet iets moois voor terugkrijgt. Dus geld wordt een steeds schaarser goed in de zorg.
Jarenlang damde de overheid de groei van de zorguitgaven, zeker achteraf gezien, zeer succesvol in door aanbodbeperking. We hebben tussen 2000 en 2008 even in de illusie mogen leven dat deze aanbodbeperking verruild was voor marktwerking en vraagsturing, maar de afgelopen jaren konden we getuige zijn van een subtiele uitfasering. En minister Hoogervorst kondigde het destijds al aan: “Als het meer geld gaat kosten dan stoppen we met die marktwerking”. Nu is de eer aan de verzekeraars om de stekker er onopvallend en zo geruisloos mogelijk uit te trekken.
‘Langzaam werkend gif’
En dat doen onze alom beminde verzekeraars niet onverdienstelijk. De knoppen waar ze aan gaan draaien zijn niet meer de Bouwnormen en het College Bouw, maar de het sluiten van de SEH en de IC. Want alle vermeende kwaliteitsdiscussies ten spijt; het sluiten van de SEH en/of de IC heeft grote financiële gevolgen voor het betreffende ziekenhuis. Het mooie is weer dat dit niet meteen opvalt. Het lijkt een beetje op de dodelijke beet van een Komodovaraan. Het gebeten rund loopt nog vele dagen rond voordat het sterft. Recent is ontdekt dat het toch een langzaam werkend vergif is en niet een sepsis veroorzaakt door de bacteriën uit de bek van de varaan. Maar dit terzijde. Het sluiten van de SEH en/of IC en een faillissement liggen in tijd ver genoeg uit elkaar dat het grote publiek de relatie niet door heeft. De arme bestuurder zal alle verwijten op zijn bordje krijgen. De verzekeraars blijven buiten schot, zij grepen toch juist alleen maar in om de kwaliteit te verbeteren.
Faillissement te dure ziekenhuizen
Blijft de keuze van de verzekeraar en vooral hoe die via een beslismodel te voorspellen is. Hiervoor is kennis nodig van de onderlinge relatie tussen voorkeuren bij banken en verzekeraars. Op de korte termijn is het voor verzekeraars het beste om te dure ziekenhuizen failliet te laten gaan. Dit zijn de ziekenhuizen met veel te hoge kapitaallasten door een recente nieuwbouw. De groep met de hoogste kapitaallasten is juist weer het minst aantrekkelijk voor de banken om failliet te laten gaan omdat ze daar met het meeste geld in zitten. Voor de banken is het op de korte termijn juist het beste om ziekenhuizen failliet te laten gaan waar ze met het minste geld inzitten. Dat zijn de ziekenhuizen met volledig afgeschreven en daardoor vaak volledig uitgewoonde gebouwen. Deze groep is echter weer interessant voor verzekeraars omdat de huidige zorgkosten laag zijn. De crux zit hem in de termijn van nieuwbouw omdat kosten van de zorg en de hoeveelheid benodigd kapitaal kort daarna enorm omhoog zullen gaan. Dat is voor banken én verzekeraars oninteressant.
Model voor sluiten SEH en IC
Alle ingrediënten voor een model waarmee voorspeld kan worden bij welke ziekenhuizen de verzekeraars de SEH en/of de IC op korte termijn gaan sluiten. Twee rechte lijnen, snijpunt bepalen en klaar is Kees. Economie is in de aard een gemakkelijk vak. Even een paar vingeroefeningen. Een ziekenhuis dat de kapitaallasten goed heeft weten te beperking, dus klein en goedkoop heeft gebouwd, gaat de dans ontspringen. De zorg is niet te duur en de banken zitten er niet te ver in. SEH én IC blijven open. Ziekenhuizen die te duur zijn vanwege een monopolypositie en die op korte termijn moeten gaan bouwen zijn bijvoorbeeld weer de pineut. Ze worden snel veel te duur voor de verzekeraars en de banken zitten er niet met veel geld in. SEH en IC gaan dicht.
Lijstje ziekenhuizen
Graag had ik nu al een volledig lijstje met te sluiten ziekenhuizen laten zien, maar dat gaat niet zomaar. Sinds kort ben ik programmadirecteur van de MBA Healthcare aan de Universiteit van Amsterdam en daar zitten veel en hele goede economen. Financiën vormt ook een belangrijk deel van de opleiding. Dus het model moet beter wetenschappelijk onderbouwd en gevalideerd worden, met meer Fourieranalyses, Regressiemodellen, wat internationale vergelijkingen en noem maar op. Anders word ik nooit professor. Dus ik kom met een lijstje; wie moet er sluiten en wie niet. Maar het duurt nog even.
Jaap van den Heuvel
Lid raad van bestuur Stichting Reinier Haga Groep
Belangrijk is wel dat de accountants in Nederland de lijn doorzetten dat geen enkel ziekenhuis een goedkeurende verklaring voor de jaarrekening gaat krijgen. Wel óf geen goedkeurende verklaring zit niet in mijn model en kan tot enorme verstoringen dus fouten in de voorspellende waarde gaan leiden. En dat moeten we niet hebben natuurlijk.
Jaap van den Heuvel