Enige tijd terug heeft de NZa het succes afgekondigd van de invoering en uitrol van de nieuwe zorgverzekeringswet. De NZa zag nog twee problemen die moesten worden opgelost.
De NZa adviseerde de minister om de budgettering te staken, zodat de zorgverzekeraars echt vrij spel hebben en om de NZa verdergaande bevoegdheden te geven om de vorming van regiomaatschappen te (ver)hinderen. De onwenselijkheid van dit laatste bespreek ik hier graag met u.
Geld volgt macht
Na invoering van de zorgverzekeringswet volgde direct een forse consolidatieslag bij de zorgverzekeraars. Het gevolg is dat er effectief nog maar vier grote zorgverzekeraars over zijn die de macht in handen hebben en de prijzen bepalen. Hen werd door de diverse toezichthoudende instanties geen strobreed in de weg gelegd. Het antwoord van de ziekenhuizen werd gezocht in fusies en grotere samenwerkingsverbanden die tot doel hadden verkoopmacht te organiseren. De ziekenhuiswereld is echter een andere dan de financiële wereld van de zorgverzekeraars en fusieprocessen verliepen traag en niet altijd succesvol. Het organiseren van verkoopmacht is dan ook maar gedeeltelijk gelukt. Dit heeft geleid tot een disbalans tussen inkoop en verkoopmacht. Geld volgt macht en het duurde dan ook niet lang of het werd duidelijk dat verzekeraars winsten maken en dat de ziekenhuizen financieel onder druk staan.
Regiomaatschappen
Wat deden de medisch specialisten? Aanvankelijk niets, totdat vanuit de beroepsgroep zelf een kwalitatief inhoudelijke discussie op gang kwam over kwaliteits- en volumenormen in de steeds complexer wordende medisch specialistische zorg. De inspectie dacht mee en besloot te gaan handhaven op de door de beroepsgroep zelf bedachte kwaliteits- en volumecriteria. Afspraken tussen maatschappen moesten worden gemaakt over laag volume, hoogcomplexe zorg, maar ook steeds meer over hoog volume, hoog complexe zorg. Het ligt voor de hand om dit regionaal te organiseren, dat is voor de patiënt het fijnst. Om financiële belangen niet in de weg te laten staan van deze medisch inhoudelijke overwegingen, zijn nogal wat maatschappen in regio’s gefuseerd. Dus niet uit oogpunt van macht of financieel gewin, maar uit oogpunt van kwaliteit van zorg.
Kwaliteitgedreven
De heer Langejan, bestuursvoorzitter van de NZa is tegen regiomaatschappen. Hij komt van het ministerie van financiën en denkt dat de wens tot het behoud van het fiscaal ondernemerschap van de medisch specialist de drijfveer is om te komen tot een regiomaatschap. Er zijn echter ook mogelijkheden voor het behoud van het fiscaal ondernemerschap binnen de stafmaatschap van het eigen ziekenhuis. Daar hoeft geen regiomaatschap voor te worden gesticht. Dit argument is dus onjuist. Ergo, met een invalide financieel argument wordt een door kwaliteit gedreven fusie van maatschappen gehinderd, terwijl de door macht en geld gedreven fusies van andere partijen in de zorg, zoals zorgverzekeraars, nauwelijks een strobreed in de weg is gelegd. Het lijkt erop dat medisch specialisten zoveel mogelijk macht moet worden ontnomen. Dit sluit helemaal aan bij het gevoel van vooringenomenheid van de heer Langejan dat werd gesignaleerd door Prof. mr. Steyger en mevrouw Visser in hun blog Toezichthouder houdt zorgverzekeraars uit de wind ‘ van 26 november 2013. Zij duidden hierin de uitspraak van de heer Langejan die hij deed in zijn interview in het NRC van 11 oktober, “dat het hele zorgstelsel is gebouwd op vertrouwen in de zorgverzekeraars”. Terwijl iedereen weet dat het in de zorg juist gaat om het vertrouwen dat de patiënt in de dokter moet kunnen hebben. De patiënt moet er vanuit kunnen gaan dat de dokter state of the art zorg biedt. Het inrichten van regiomaatschappen als randvoorwaarde voor kwaliteits- en volumecriteria, om zodoende de kwaliteit van zorg te verbeteren, past in deze gedachte. Het bemoeilijken of verbieden hiervan mag worden uitgelegd als het moedwillig remmen van kwaliteitsontwikkeling en het ondermijnen van het vertrouwen van de patiënt in de dokter. Ik hoop dan ook dat de minister de NZa niet volgt in haar advies regiomaatschappen te (ver)hinderen.
Peter Paul van Benthem Van Benthem is KNO-arts. Daarnaast is hij opleider, lid van de kwaliteitskoepel van de Orde van Medisch Specialisten, lid van het Strategiecomité van de Gelre Ziekenhuizen en lid van de ZonMw programmacommissie “kwaliteit van zorg”.