De timing kon niet beter. Op de ochtend waarop de inhoudelijke besprekingen voor de kabinetsformatie van start gingen, presenteerde het zorgveld de agenda voor de zorg.
Een gezamenlijk aanbod aan politiek en samenleving, dat bovendien naadloos aansloot op het interim-advies van de SER-commissie onder leiding van Jet Bussemaker. We kunnen er vanuit gaan dat beide rapporten aan de tafel van de informateurs serieus onderwerp van bespreking zijn. Maar hoe gaat het nu verder?
Significante stap
Vooropgesteld: het is uniek dat veertien van de belangrijkste zorgkoepels, van aanbieders en beroepsbeoefenaren tot patiënten en zorgverzekeraars, zich verenigen op een gemeenschappelijke agenda. Op een toekomstvisie die niet stopt bij een wensenlijstje, maar negen concrete thema’s benoemt waarvoor zorgpartijen zelf verantwoordelijkheid willen nemen. Natuurlijk, veel of alle punten zullen de komende tijd verder uitgewerkt en geconcretiseerd moeten worden. Maar dat geldt eveneens voor het regeerakkoord dat nu nog in de maak is. Natuurlijk, het financiële kader gaat nog niet veel verder dan een uitgesproken bereidheid om zich ook na afloop van de reeds afgesloten convenanten in te blijven zetten voor een voortgaande beheersing van de zorguitgaven. Maar het is wel voor het eerst dat de gehele sector, los van de overheid, zich committeert aan een beheerste groeiruimte. Dat is een zeer significante stap.
Brede consensus
Een stap die mogelijk was omdat er binnen de zorg – en overigens ook breder, zoals de SER laat zien – grote consensus is over hoe het inhoudelijk verder moet. Zoals ik in mijn oproep voor een gezamenlijke agenda aangaf, zijn de resterende politieke onzekerheden juist een aansporing om zelf aan de slag te gaan. Door in te zetten op gezondheidswinst en kwaliteit van leven kan de zorg ook met beperkte groeimiddelen toegankelijkheid en kwaliteit garanderen.
In de curatieve zorg betekent dat doorgaan op de ingeslagen weg, zoals die ook in de convenanten voor de ziekenhuissector, de geestelijke gezondheidszorg en de huisartsen is vastgelegd: spreiding en concentratie op basis van kwaliteit, een actieve inkooprol voor zorgverzekeraars, extramuralisering en versterking van de eerste lijn, een actieve rol voor de patiënt.
Bij de langdurige zorg spelen in wezen dezelfde thema’s, maar moet er eerst nog een duidelijke keuze gemaakt worden voor de wijze van sturing in het stelsel. De agenda voor de zorg is daar duidelijk over: de huidige AWBZ moet terug naar de kern, een publieke verzekering voor langdurige onverzekerbare zorg, zoals de gehandicaptenzorg. Verpleging, verzorging en behandeling van ouderen dient te worden ondergebracht in de zorgverzekering, waardoor integrale zorg dichtbij in samenhang kan worden ingekocht. De functie begeleiding kan worden overgeheveld naar gemeenten. Maar het belangrijkste, ook hier, is dat de zorgsector gewoon aan de slag moet zonder af te wachten wat de politiek gaat verzinnen.
Nieuwe en oude coalities
Die vervolgstappen worden nu gezet. Actiz heeft inmiddels een deltaplan ouderenzorg gepubliceerd, waarin de gewenste paradigmashift verder wordt uitgewerkt en de reële uitgavengroei wordt beperkt tot twee procent per jaar in 2017. Het zou mooi zijn als we dat plan de komende tijd zouden kunnen verdiepen en verbreden, met naast de zorgaanbieders ook vertegenwoordigers vanuit de beroepsbeoefenaren in de eerste lijn, patiënten en cliëntenorganisaties, en zorgverzekeraars.
Want om echt zelfredzaamheid van ouderen te vergroten, gezond gedrag en kwaliteit van leven centraal te stellen en een herinrichting van het zorglandschap tot stand te brengen, is een nieuwe coalitie van zorgpartijen nodig. Ook de SER is nog niet klaar. De vraag hoe de stijging van de zorguitgaven op de langere termijn moet worden gefinancierd – via vormen van zorgsparen, hogere eigen betalingen, of toch juist meer inkomensafhankelijkheid – is er bij uitstek één waarop werkgevers en werknemers gezamenlijk een antwoord kunnen formuleren. Zo kunnen nieuwe en oude coalities het toekomstige kabinet helpen een duurzaam zorgstelsel vorm te geven.