Nog ruim twee maanden te gaan voor de decentralisaties een feit zijn. Waar cliënten en zorgaanbieders zich grote zorgen maken over de vraag of het wel goed gaat, gaan gemeentebestuurders ‘positief, energiek, op naar de stelselwijziging, op naar 1 januari.’
Aldus een sfeertekening in dagblad Trouw (4 oktober 2014). Opgemaakt tijdens de rondgang van staatssecretaris Martin van Rijn langs alle gemeenten. Daar lijken de wethouders massaal te scanderen ‘Yes we can’.
In de monitor van VWS en de VNG geven alle gemeenten aan op 1 januari 2015 een passend ondersteuningsaanbod te hebben georganiseerd. Maar waarop is deze verwachting gebaseerd? Helaas kunnen cliënten, zorgaanbieders en gemeenteraadsleden dat niet beoordelen omdat de gemeentelijke monitor vertrouwelijk is.
Tijdig inkopen
Het optimisme van de gemeenten kan niet gebaseerd zijn op het tijdig inkopen van het zorg- en ondersteuningsaanbod. De deadline van 1 oktober is door veel gemeenten niet gehaald. Zo schuiven deadlines steeds verder op. En mocht de staatssecretaris gebruik willen maken van zijn bevoegdheid om gemeenten een bestuurlijke aanwijzing te geven, dan zijn we al gauw acht weken verder. ‘Als het kalf verdronken is, …’
Cliënten zijn erg ongerust over de continuïteit van hun zorg en ondersteuning. Natuurlijk, iedereen die nu zorg en ondersteuning ontvangt, valt onder de overgangsregeling. Zolang de indicatie nog loopt, behoudt iedereen in 2015 het recht op zorg. Maar of dit recht ook daadwerkelijk verzilverd kan worden, hangt af van de beleidskeuzes en de tijdige inkoop van gemeenten.
Zachte landing
Deadlines worden niet gehaald en gemeenten bezuinigen veel meer dan op basis van de landelijke korting nodig is. Bovendien gaan veel gemeenten het ‘helemaal anders doen’, al dan niet met de bestaande aanbieders. Alsof ook de transformatie op 1 januari 2015 moet zijn afgerond. Terwijl 2015 bedoeld was als een overgangsjaar met een zachte landing voor cliënten. Dat kan niet zonder de inzet van de bestaande infrastructuur en expertise.
Meevoelen
Helderheid en zekerheid voor cliënten en aanbieders vragen nu om meer dan luisteren, meevoelen, adviseren en overleggen. Om echt te voorkomen dat kwetsbare burgers tussen wal en schip vallen, moet er vandaag worden gekozen en gehandeld. De oplossing ligt misschien wel besloten in het overgangsrecht. Door hieraan ook het recht te koppelen om diezelfde zorg in 2015 af te nemen bij de huidige aanbieder. Die kan dat vervolgens declareren bij de gemeente.
Onorthodoxe oplossingen
Een reële generieke korting op het bijbehorende tarief neemt diezelfde aanbieder vast voor lief. Het belang van de cliënten moet voorop staan en dat rechtvaardigt nu onorthodoxe en effectieve oplossingen. En alleen de staatssecretaris kan die vanuit zijn stelselverantwoordelijkheid forceren. Yes He Can!
Jan de Vries
Directeur MEE Nederland