De Nederlandse ziekenhuisbestuurder heeft te maken met vijf dilemma’s met betrekking tot het Elektronisch Patiëntendossier (EPD). Waarom gaat het zoals het nu gaat met EPD’s en kun je als bestuurder inspelen op de ontstane situatie?
De afgelopen jaren hebben Nederlandse ziekenhuizen vele honderden miljoenen euro’s uitgegeven aan het realiseren van EPD-programma’s. Laat er geen misverstand over bestaan: Het investeren in EPD-technologie is een absolute noodzaak nu en voor de toekomst van de Nederlandse ziekenhuiszorg. Punt is echter dat de afgelopen decennia in Nederland een situatie is ontstaan waarbij nagenoeg elk Nederlands ziekenhuis individueel over gaat tot de aanschaf en implementatie van een EPD-oplossing.
Kan dit anders, met minder geld en beter? Het antwoord daarop is:
Nee, nu niet meer of in elk geval niet op korte termijn.
In Nederland hebben we, versterkt door de zogenaamde marktwerking, ervoor gekozen om niet over te gaan tot één of een paar grote EPD-implementaties. Er is niet gekozen voor een aanpak waarbij grote groepen ziekenhuizen (meer dan tien) gezamenlijk, al dan niet per regio, een EPD aanschaffen en implementeren. Persoonlijk vind ik dat wij als land hier een enorme kans hebben gemist. Niet alleen vanuit een financieel oogpunt maar zeker vanuit het patiëntperspectief.
Deze blog gaat over een aantal dilemma’s die op dit moment spelen als gevolg van de in Nederland ontstane EPD-marktsituatie:
1. Financiële (on)haalbaarheid
Je moet vanuit continuïteits- en zorgperspectief wel overgaan tot aanschaf of vernieuwing van het EPD. Geen EPD is geen optie. Het grote dilemma is dat een individueel ziekenhuis de omvang van de investering en de exploitatie op dit moment nauwelijks nog kan dragen. Hoe ga je daar als bestuurder mee om?
2. Keuze markt (te) beperkt
Bij de aanschaf van een EPD-oplossing wilt u zich breed oriënteren en keuzes kunnen maken. Het dilemma is dat het aantal leveranciers met volwaardige, bewezen en toekomst vaste oplossingen voor de Nederlandse ziekenhuismarkt sterk afneemt. Valt er nog wel wat te kiezen? De markt beweegt zich meer en meer naar een winner-takes-it-all-situatie.
3. Het wiel opnieuw uitvinden
Als bestuurder weet u dat uw eigen ziekenhuis in essentie qua procesgang niet verschilt van elk ander ziekenhuis in Nederland. Wat goed is voor het ene ziekenhuis qua EPD-inrichting, zou toch ook goed moeten zijn voor een ander ziekenhuis. In de praktijk acteren ziekenhuizen in EPD-trajecten vaak alsof ze uniek zijn. Het gevolg is dat in Nederland het EPD-wiel vele malen wordt uitgevonden. Er wordt (te) veel leergeld betaald. Hoe onderkent u dit en hoe grijpt u daar op in?
4. Organisatieverandering wordt IT-project
U gaat als bestuurder na de selectie en aanschaf van een EPD-oplossing niet ‘plat’ implementeren. Implementaties in Nederland worden zeer terecht vaak ingestoken als een organisatieverandering. De praktijk leert dat na de initiële kick-off, het organisatie-verandertraject snel omslaat in een typisch IT-project. Dit om het EPD-programma binnen budget en tijd te houden. De echte implementatie, gebruik en acceptatie start helaas veelal pas na live-gang. Stuur je hier wel of niet op als bestuurder?
5. De businesscase verdwijnt
Vooraf heeft u ten behoeve van de besluitvorming een businesscase laten opstellen. Het doorgronden van de businesscase valt voor een bestuurder in de praktijk niet mee. In de EPD-businesscase worden vele baten opgesomd en deze zijn meestal niet hard. Het dilemma daarbij is dat na besluitvorming en de start van het EPD-programma de businesscase in de la verdwijnt. Echte sturing en monitoring op de realisatie van de EPD-businesscase over meerdere jaren komt beperkt voor in ziekenhuizen. Daarbij leert de praktijk dat een EPD nooit klaar is. Er zijn na live-gang meerdere EPD-optimaliseringstrajecten noodzakelijk waarbij aanvullende funding wordt gevraagd om echt de baten te kunnen realiseren.
De vraag is wat je als bestuurder moet doen met deze dilemma’s en vraagstukken. In de volgende blogs werk ik elk punt verder uit. Daarbij zal ik een poging doen ze te voorzien van praktische adviezen. Omdat ik zeker niet alle waarheid in pacht heb zou ik u als lezen willen oproepen de dilemma’s van commentaar te willen voorzien. Wellicht kunnen we Nederland op het gebied van EPD’s gezamenlijk verder helpen.
Partner bij KPMG
