De jaarrekeningen van instellingen van medisch specialistische zorg (ziekenhuizen, UMC’s en ZBC’s) zijn een doorn in het oog van de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (NBA). Achterliggende reden is de verantwoording van de gedeclareerde zorg: is de omvang ervan met voldoende zekerheid vast te stellen?
Al eerder in februari vorig jaar informeerde de Minister van VWS de Kamer over de moeizame financiële verantwoording van de omzet 2012. Toen werd de oplossing gevonden in een handreiking omzetverantwoording 2012, het definitief verschuiven van de vaststelling van het transitiebedrag naar 2014 en een audit op de Grouper (de IT-applicatie voor het automatisch afleiden en vaststellen van zorgproducten in de ziekenhuiszorg). 2012 lijkt daarmee te zijn voorzien van een goedkeuring. De zorgen voor 2013 en verder waren daarmee niet opgelost. De Minister van VWS heeft in een vrij vroeg stadium in februari 2014 opnieuw de Kamer geïnformeerd over de jaarrekeningen van de ziekenhuizen. De omzetverantwoording, of beter gezegd de problematische omzetverantwoording, bleef onverminderd punt van aandacht. Niet in de laatste plaats omdat de NBA in plaats van ‘aandacht’, dit jaar in maart een ‘audit alert’ uitbracht, waarin werd gesteld dat omzetcijfers nog altijd te veel onzekerheden bevatten en dat goedkeuring onverantwoord zou zijn.
De oplossing is door alle betrokken gremia gevonden in een gezamenlijke aanpak: ziekenhuizen, zelfstandige klinieken, zorgverzekeraars, medisch specialisten, VWS en NZa opteren voor een aanpak waarmee wordt beoogd de DBC-jaren tot 2012 en de DOT-jaren 2012 en 2013 van een deugdelijke verantwoording te voorzien. De Minister van VWS berichtte de Kamer bij brief van 22 mei 2014 over de aanpak en schetste de contouren . De oplossing is een tijdelijke en lijkt na eerste lezing meer een generale afrekening te zijn dan een generaal pardon. Alhoewel de aanpak optioneel is, heb je als instelling eigenlijk geen keuze nu de NBA stelt dat het geen deelgenoot worden van de aanpak maakt dat er geen goedkeurende verklaring van de jaarrekening 2013 af zal kunnen worden gegeven. Wat valt op?
DBC-jaren en DOT-jaren
Als je als instelling de voorgestelde aanpak volgt, zullen de jaren vóór 2012 versneld worden afgerond door zorgverzekeraars. Concreet betekent het dat zorgverzekeraars alle lopende controles moeten afronden voor 1 september 2014. Foutieve declaraties moeten worden teruggedraaid. Het goede nieuws is dat instellingen na 1 september 2014 niet meer vanuit zorgverzekeraars worden gecontroleerd over de jaren gelegen voor 2012. Bij de aanpak hoort vervolgens ook een onderzoek naar de verantwoording over DOT-jaren 2012 en 2013. Dat is op zichzelf opmerkelijk nu de jaarrekening over 2012 is voorzien van een goedkeuring op basis van de eerder in februari 2013 genomen maatregelen. De aanpak gaat dus verder dan het oplossen van het probleem van de jaarrekening 2013.
De DOT jaren 2012-2013 zullen door de instellingen zelf gecontroleerd moeten worden. Genoemd wordt een ‘ self assessment’ aan de hand van een op te stellen controle- en onderzoeksprotocol. De NZa zal daartoe uiterlijk 1 juli as. een eenduidige norm stellen. Onduidelijkheden in regelgeving of uitleg zal aan de NZa kunnen worden voorgelegd als soortement ‘informele zienswijze’, welke zienswijzen ook door de NZa bekend zullen worden gemaakt. Misschien iets wat voor de instellingen gezamenlijk kan worden verzameld om zo maar één keer het wiel uit te hoeven vinden. Het zelf uitvoeren van het ‘self-assessment’ zal gezien het aantal controlepunten die zijn afgesproken geen eenvoudige opgave zijn. Voer voor adviseurs.
DBC en DOT-omzet
De accountants worden op hun beurt geacht een accountantsprotocol te ontwikkelen op grond waarvan het onderzoek dat door de instelling wordt uitgevoerd wordt getoetst. Het onderzoek en de accountantsrapportage worden vervolgens door een op te richten externe expertgroep – te benoemen door zorgverzekeraars en ziekenhuizen – nog eens beoordeeld op aannemelijkheid. Niks blijft onder de pet: inzage dient te worden gegeven in fouten in de declaratiemassa en correcties die daaruit voortvloeien. Met zorgverzekeraars zal overeenstemming moeten worden bereikt over de restitutie en dat alles binnen een tijdsbestek van enkele maanden. Voor de instellingen zou dat dan betekenen dat controles die zijn ingezet over de jaren 2012 en 2013 vervallen, maar dat deze worden vervangen door het eigen – omvangrijke en zonder twjifel kostbare voor 1 september 2014 uit te voeren – onderzoek over de jaren 2012-2013. De veelvoud aan controlepunten zoals die nu al tussen alle betrokken gremia zijn vastgelegd (de lijst 22+), zal de zorgverzekeraars als muziek in de oren klinken. De aanpak geeft hen een arsenaal aan info en beter nog, inkomsten. Want alle fout gedeclareerde zorg – met uitzondering van de DOT-zorgproducten oude A-segment geopend in 2011 en gesloten in 2012 en die geopend in 2012 en gesloten in 2012 – dient te worden verrekend met de zorgverzekeraars voor zover daar geen legitieme titels voor te vinden zijn. Ik ga er vanuit dat de Orde van Medisch Specialisten zijn leden op deze wijze een signaal heeft beoogd te geven dat te veel aan honorarium door hen dient te worden terugbetaald en niet door de instellingen. Of de zorgverzekeraars de bedragen vervolgens af zullen storten in het Zorgverzekeringsfonds is de vraag, maar zou zeer voor de hand liggen en ook logisch zijn gezien doel en strekking van de operatie.
Meedoen
Meedoen is geen verplichting. Maar niet meedoen is niet verstandig. Niet alleen niet omdat de weigering ongetwijfeld verkeerd zal worden uitgelegd, maar ook omdat niet meedoen maakt dat de accountant geen goedkeurende verklaring 2013 af zal geven, zorgverzekeraars kunnen blijven controleren over de jaren tot en met 2013 en de NZa elk moment kan binnenvallen over signalen die in die jaren fout zouden kunnen zijn gegaan. Is het niet vreemd dat een toezichthouder de declaratieregels eerst zo onduidelijk maakt en houdt dat dit problemen geeft bij de goedkeuring van de jaarrekening, dat de instellingen vervolgens “gedwongen” worden zelf te gaan controleren of het allemaal wel klopt, zonder cautie, en vervolgens door diezelfde toezichthouder bestuurs- en strafrechtelijk ter verantwoording kan worden geroepen? Daar schuilt een levensgroot juridisch risico. Niet meedoen is geen optie, maar klakkeloos uitvoeren wat er wordt gevraagd evenmin. Fraude zal worden bestraft ook als dat uit de door de instellingen zelf uitgevoerde onderzoeken bljikt. En die onderzoeken komen ter beschikking van de NZa, nu dat onderdeel is van de voorgestane aanpak. Niet alleen zorgverzekeraars worden op hun wenken bediend, ook de NZa kan haar mankracht sparen als het gaat om omvangrijke en tijdrovende toezichtonderzoeken.
De aanpak is in grote lijnen bekend. Nu de uitvoering ervan nog. Voor instellingen is het van groot belang stil te staan bij de mogelijke (juridische) impact van de voorgestane aanpak vóórdat de aanpak klakkeloos wordt opgevolgd. Daarmee voorkom je verrassingen achteraf. Toegegeven, het afsluiten van de zorgverantwoording over de jaren tot 2014 met de wetenschap dat de zorgverzekeraar niet voor controles maar louter voor zorginkoop komt en de NZa niet op een vroege maandagochtend met 30 man sterk de instelling komt verstoren, is voor de instelling van grote waarde en legt de focus op de core business: het leveren van verantwoorde en hoogstaande zorg. Maar bezint eer ge meedoet!
Tessa van den Ende
Advocaat/partner Gezondheidszorg
Nysingh advocaten-notarissen