Als medicatiespecialisten zijn apothekers veel tijd kwijt aan het oplossen van geneesmiddelentekorten. Graag ziet Aris Prins (voorzitter KNMP) dat de rol van apotheker als zorgverlener beter wordt benut.
Inzet van zorgpersoneel
Hoewel met een derde golf rekening wordt gehouden, gloort met de vaccinatie eindelijk wat licht aan het einde van de tunnel. Dat wordt ook in de zorg ervaren. Onder het acute-zorgpersoneel was vorige maand een ongekend hoge vaccinatiebereidheid zichtbaar: meer dan 95 procent, aldus Ernst Kuipers van het LNAZ. In de zorg wordt ontzettend hard gewerkt. Met alle gevolgen van dien. Het CBS zag niet eerder het ziekteverzuim in onze zorgsector zo sterk toenemen.
De aandacht voor de zorg is daardoor een stuk groter geworden. De crisis heeft de inzet van zorgpersoneel, onder wie van apothekers, zichtbaarder gemaakt. Vanzelfsprekend nemen zij verantwoordelijkheid, en leveren hun bijdrage. De apothekers in de wijk en in ziekenhuizen hielden de farmaceutische zorg overeind. Bij overheidsinstanties werden door onze beroepsgroep wet- en regelgeving zo nodig aangepast. Bij bedrijven gingen apothekers op zoek naar geschikte vaccins.
Meerwaarde apothekers
Sinds de start van de vaccinatie leveren openbaar- en ziekenhuisapothekers tevens een bijdrage aan het ompakken, vervoeren en het toediening gereedmaken van de vaccins. Apothekers laten hun meerwaarde zien. Met als sprekend voorbeeld: het onttrekken van vaccins uit flacons. Dankzij onze expertise kan een extra dosis uit de flacons worden gehaald. Soms zelfs twee. Een enorme winst, nu elke prik telt.
Dit doen apothekers vanuit hun rol als betrouwbare zorgverlener en medicatiespecialist. Graag wil ik erop inzetten dat onze expertise en zorgverlenersrol beter wordt benut, ook door politiek Den Haag. Vanuit de praktijk merk ik dat onze beroepsgroep te veel bezig is met administratieve lasten. Dat blijkt ook uit een rapport van [Ont]Regel de Zorg, een programma van het ministerie van VWS. Van alle zorgsectoren ervaart de farmacie de hoogste regeldruk. Die lasten zijn zelfs in 2020 gestegen, ten opzichte van een jaar eerder.
Geneesmiddelentekorten
Eén van de factoren die de hoge werkdruk in de apotheek veroorzaken, zijn de geneesmiddelentekorten. Patiënten, apothekers en andere zorgverleners ondervinden hier dagelijks enorme last van. Het aantal geneesmiddelentekorten blijkt in 2020 andermaal ongekend hoog (1480 tekorten), en is nagenoeg gelijk gebleven ten opzichte van een jaar eerder (1492 tekorten). Dat zie ik als een plateauvorming op een zeer ongewenst niveau. Geneesmiddelen waaraan vorig jaar een tekort was, zijn onder meer antidepressiva en antistollingsmiddelen. Deze geneesmiddelen worden door grote patiëntengroepen gebruikt.
Uit eigen praktijkervaring weet ik dat zo’n tekort een grote impact heeft op de patiënt zelf. Apothekers doen hun best om een geschikt alternatief te vinden. Het oplossen van deze tekorten kost een gemiddeld apotheekteam zo’n 17,5 uur per week. Gelukkig weten apothekers in bijna alle gevallen een oplossing te vinden voor het geneesmiddelentekort. Soms biedt ook een apotheekbereiding uitweg. In dat geval wordt het geneesmiddel op maat gemaakt. Bijna acht miljoen van de verstrekte geneesmiddelen in de openbare apotheek zijn apotheekbereidingen.
IJzeren voorraad
Vanuit de KNMP hebben we het plan omarmd van voormalig minister Bruins (Medische Zorg) om ijzeren voorraden aan te leggen. Dat kan binnen een paar jaar. Misschien pak je daarmee niet de oorzaken van tekorten aan, maar in ieder geval wel de gevolgen. Veel productie van medicijnen is namelijk verhuisd naar het verre Azië. Internationale logistiek maakt patiënten en apothekers kwetsbaar. Het terughalen van productie naar Europa is helaas een project van de lange adem.
Ik verwacht van politiek Den Haag na de verkiezingen snel meer te horen over de ingezette weg om geneesmiddelentekorten tegen te gaan door het aanleggen van ijzeren voorraden. Ook geef ik graag mee dat een volgend kabinet moet nadenken over het moderniseren van het inkoopbeleid. Dan zouden meerdere middelen door de verzekeraar als voorkeursmiddel worden aangewezen, zoals in andere landen. Daardoor heb je meer keuze bij een tekort van een van de voorkeursmiddelen.
Apotheker als zorgverlener
Het oplossen van die tekorten kan ertoe leiden dat openbare apothekers meer tijd overhouden voor hun rol als betrouwbare zorgverlener. Apothekers laten tijdens deze coronacrisis zien dat zij, naast medicatiespecialist, als zorgverlener van toegevoegde waarde zijn. Niet alleen in het ziekenhuis, maar tevens dichtbij de patiënt, in de wijk. Zo helpen we ook bij nieuwe vaccinatiecampagnes graag mee.
Aris Prins
Voorzitter KNMP
Het Grote Zorgdebat vindt plaats op maandag 8 maart 2021 van 19.30 tot 21.00 uur. Er is gekozen voor een online bijeenkomst. Het debat is vrij te volgen voor iedereen die zich betrokken voelt bij de gezondheidszorg in Nederland. Aanmelden kan hier. Aansluitend houdt Skipr een nabespreking van het debat met prominenten uit het veld.
Beste Aris, ingewijden en patiënten die veelgebruikers zijn van farmaceutische zorg weten het wel dat de apotheker een onmisbaar onderdeel is van de gezondheidszorg. En volgens mij beseffen de zorgverzekeraars het ook wel. Maar dat wil nog niet zeggen dat dit besef ook tot uiting komt in de betaling voor de dienstverlening. In ons stelsel waarin marktwerking is ingezet als drukmiddel voor bevordering van effectiviteit en efficiëntie heeft dat geleid tot de onvermijdelijke effecten van de kenmerkende eigenschap van marketwerking, te weten: marktwerking is machtswerking. En dat is iets dat apothekers tot nu toe in onvoldoende mate kunnen (willen?) opbrengen. Immers, voor voldoende tegenmacht t.o.v. die van de zorgverzekeraars (geruggesteund door politieke besluitvorming) zijn machtsblokken van apothekers nodig à la de clusters die ziekenhuizen vormen en hebben gevormd. Verdere ontwikkeling van apotheekfilialen en andersoortige clusters met voldoende mandaat voor contractonderhandelaars zijn vereist om financieel-economisch noodzakelijke vergoedingsniveaus te bewerkstelligen. Dat vraagt inlevering van bedrijfszelfstandigheid ten behoeve van behoud van continuïteit. Tot nu toe zie ik bij apothekers-eigenaren daartoe onvoldoende bereidheid. Her en der zijn er kleine clusters maar dat kan hoogstens lokaal een oplossing zijn. Voor het echte werk zijn zijn machtsblokken van honderden apotheken nodig.