Er zijn momenten dat je denkt: hoe zijn we met z’n allen zo gek geworden in de zorg? Hoe kan het toch dat de langdurende zorg zo’n slecht imago heeft, zo naar spruitjes ruikt en vooral ballast betekent?
Vorige week was er in Stiens (Friesland) een dag over een nieuwe aanpak voor mensen die niet alleen een verstandelijke beperking hebben maar ook doof-blind zijn. Een dag die ontroerde en een podium gaf aan jonge zorgverleners die trots zijn op alle kleine signalen van diegenen die ze verzorgen. Het lijkt allemaal zo eenvoudig en je vraagt je af waarom deze aanpak niet standaard is, en waarom de langdurende zorg zich maar niet kan onttrekken aan haar negatieve imago. Wat is er zo nieuw in deze aanpak?
Een beangstigend bestaan
Het is lastig om je een voorstelling te maken van een leven met beperkt zicht en weinig of geen geluid, terwijl bovendien de verstandelijke vermogens beperkt zijn. Om de impact hiervan enigszins te ervaren, werden wij als deelnemers aan de conferentie geconfronteerd met een situatie waarin we alleen maar schimmige vlekken konden waarnemen in een doffe omgeving met het gedempte geluid dat je hoort als je onder water staat. Een situatie die beangstigend en onbegrijpelijk is voor ons, maar die een alledaagse werkelijkheid is voor de mensen die het onderwerp waren van de conferentie. Hoe kunnen we voor deze mensen zorgen, hoe communiceren we met mensen die in deze onbegrijpelijke wereld leven? We zagen filmpjes van deze mensen nu en twee jaar geleden. Een wereld van verschil. Wat was er zo anders?
Ritme als sleutel voor goede zorg
De essentie van de verandering was het ritme. Het ritme van de zorg en de organisatie enerzijds, en het ritme van het leven van de cliënt anderzijds. Alle handelingen van de verzorgers zijn aangepast aan en vertraagd naar het ritme van de cliënt. De medewerkers zijn volgzaam en dat geeft ruimte voor aandacht. Ze zijn geoefend in waarneming, en kunnen kleine signalen duiden als communicatie. Daarnaast is het gebouw opnieuw ingericht, met andere zichtlijnen, een ander kleurgebruik met meer contrastwerking en aangepaste akoestiek. Mijn vraag aan de medewerkers was of zij zelf zijn veranderd in deze twee jaar. Ja, alle medewerkers beaamden dat. Ze staan met meer aandacht in het werk, reflexief en vertraagd, en meer met elkaar als team.
Samenwerking en concurrentie
De dag was georganiseerd om het einde van de pilot te markeren. Deze pilot is een samenwerking van twee grote zorgaanbieders: Talant voor mensen met een verstandelijke beperking en Visio voor de expertise rond doof-blinde mensen. Het was een bijzondere bijeenkomst, waarbij de ouders aanwezig waren, de medewerkers, de bestuurders van beide instellingen, maar ook de financiële experts van het zorgkantoor/De Friesland Zorgverzekering. Opmerkelijk was het om te merken dat ook deze financiële experts met enige trots vertelden over het resultaat. Zij stelden desgevraagd dat zij samen met de bestuurders van de zorginstellingen in actie zouden komen als deze aanpak, bijvoorbeeld onder druk van de politieke besluitvorming, dreigde weg te vallen.
Ritme
Ritme, dat is het begin van alles. Wanneer we aansluiten op het ritme van de zorgvrager geven we hem meer regie, en in dat ritme gaat de organisatie mee, zelfs de brede kring daarom heen. Het kan dus, het kan echt. En als we dit willen, dan is het niet zo moeilijk.