Experts en bestuurders in de verpleging en verzorging, thuiszorg, langdurige ggz en zorg voor mensen met een beperking leggen vooral de nadruk op het organiseren van de zorg dichtbij de cliënt in de buurt, zo mogelijk in de eigen thuissituatie.
De zorg wordt daarmee ondersteunend aan een zo goed mogelijke kwaliteit van leven voor de cliënt, waarbij eigen regie en het betrekken van het sociale netwerk centraal staan. Het is een antwoord op de uitdrukkelijke wens van veel cliënten en wordt tegelijk versterkt door vergrijzing van onze samenleving en een stagnerende economie. Zorg dichtbij krijgt al duidelijk vorm in de langdurige zorg, waar de scheiding van wonen en zorg door de politiek als speerpunt van beleid is neergezet. Ook in de ziekenhuiszorg, andere gespecialiseerde zorg en de eerste lijn neemt het besef toe dat zorg op een kleinere schaal dichter bij de cliënt kan worden gebracht, hierbij ondersteund door een slimmere inrichting van de processen en de toepassing van digitale technologie. Daarmee kunnen veel onnodige bezoeken worden voorkomen, wat zeker voor zwakkere ouderen en chronisch zieken een uitkomst kan zijn.
Zorg thuis en in de buurt
Voor langdurige zorg kan de cliënt steeds vaker thuis of in de buurt terecht. In deze sector komen in wijken en dorpen op maat gesneden combinaties van wonen, zorg en dienstverlening tot stand. Er worden met woningcorporaties en andere organisaties, zoals maatschappelijk werk of ggz, samenwerkingsafspraken gemaakt, waarbij bijvoorbeeld gezamenlijk levensloopbestendige woningen en wooncomplexen worden ontwikkeld. Uitgangspunt hierbij is dat de cliënten zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen en zo nodig meer zorg en ondersteuning kunnen krijgen. Ook bij de zorg voor mensen met een beperking is zelfstandigheid en ondersteuning het uitgangspunt van zorg. Er is al veel ervaring met initiatieven die leiden tot meer zelfstandigheid en ondersteuning, maar deze zijn vaak nog erg kleinschalig. De opschaling van deze ontwikkelingen, oftewel het breed in de organisatie en de regio doorvoeren van het nieuwe gedachtegoed, vraagt om een andere aanpak dan bij de innovatie zelf. Een duidelijk uitgewerkte innovatiestrategie om te komen tot opschalen van innovaties ontbreekt in veelal in instellingen in de langdurige zorg,
Ziekenhuiszorg steeds meer thuis
Ook de verblijfsfunctie van het ziekenhuis marginaliseert. Patiënten worden sneller overgeplaatst naar verpleeghuizen, revalidatie-instellingen en of gaan naar huis. Veel ziekenhuizen werken nadrukkelijk samenwerken met instellingen voor ouderenzorg en gespecialiseerde zorg (revalidatie, hospices). Zo kunnen ze zorg dichtbij huis in de wijk van de patiënt aanbieden. Veel wordt ook verwacht van de inzet van eHealth om observatie, herstel en verzorging buiten het ziekenhuis goed te kunnen regelen. Voor de patiënt en verwanten neemt deze vorm van zorg op afstand ook de nodige angst en onzekerheid weg: er wordt over je gewaakt en je kunt snel contact opnemen met het ziekenhuis. Nu de techniek voor deze nieuwe vorm van patiëntondersteuning volwassen wordt, ontstaat voor het eerst echt de kans om patiënten zelf regie te geven, in de omgeving van hun eigen huis en wijk. Op deze manier kan naast de doelmatigheid van zorg ook de beleving van de zorg aanzienlijk worden verbeterd.
Technologie voor eigen regie
Veel digitale toepassingen in de zorg richten zich op het vergroten van de eigen regie en zelfredzaamheid van cliënten en het coördineren van de hulp vanuit sociale netwerken. Zelfhulpmodules en lotgenotencontact zijn voor veel doelgroepen al gemeengoed, vaak gebundeld met een persoonlijk gezondheidsdossier. Ook de zogenaamde domotica (digitale technologie thuis) vereenvoudigt de samenwerking met zorgverleners. Voorbeelden die in de praktijk goed blijken te werken zijn leefpatroonherkenning en het signaleren van ongeregeldheden. Zo kan alarm worden geslagen bij de buren of de centrale zorgpost wanneer de cliënt langere tijd niet meer beweegt, of zal de zorgpost contact opnemen met een cliënt die in geen twee dagen de koelkast heeft opengedaan. Er zijn thuiszorgorganisaties die inmiddels 15 – 20 procent van haar cliënten via domotica en beeldbellen bedienen, vaak tot grote tevredenheid van alle betrokkenen.
Digitale Transformatie
De druk van de samenleving om de zorg naar moderne (digitale) maatstaven te moderniseren neemt enorm toe. Vanuit je eigen huis je zorg regelen en deze ook thuis geleverd krijgen: dit vraagt om een transformatie in denken over en organiseren van de zorg. Mijn collega’s bij Capgemini Consulting en ikzelf ondersteunen allerlei instellingen om dit inhoudelijk én procesmatig goed op de rit te zetten. Wij doen dat vanuit de achtergrond van onze samenwerking met het MIT Centre for Digital Business, waarmee we onderzoek doen naar de effecten van Digitale Transformatie. Dit onderzoek wijst uit dat organisaties die bewust de stap hebben gezet naar een digitale strategie voor hun klantbenadering, voor hun procesuitvoering én voor hun business model, significant betere resultaten boeken dan vergelijkbare organisaties die dit nog niet hebben gedaan. De bestuurders die wij hebben gesproken, hebben mij overtuigd dat we met deze aanpak grote voordelen kunnen realiseren door de zorg dichtbij en onder regie van de cliënt te brengen.
Robert Stegwee
Bedrijfsinformatiekundige bij Capgemini Consulting