Mensen moeten kunnen vertrouwen op de vakbekwaamheid en integriteit van artsen die ze raadplegen. Doorgaans is dat zo. Soms niet. In die gevallen levert het disfunctioneren slachtoffers op, zelfs dodelijke slachtoffers.
Disfunctioneren vaststellen
Het is moeilijk vast te stellen wanneer een arts (of verpleegkundige) disfunctioneert. De intercollegialiteit is groot. Dat moet ook, omdat in teamverband wordt gewerkt waarin men blindelings op elkaar moet vertrouwen. Elkaar aanspreken is dan lastig, je hebt elkaar ook weer nodig. De patiënt heeft vaak niet (meteen) door dat hij behandeld is door een disfunctionerende arts. Het kan een sluipend proces zijn van vele jaren. Dan komt er zo nu en dan een signaal terecht bij de IGZ. Vanwege de tijdspanne knoopt de IGZ die verschillende signalen niet aan elkaar.
Aanspreekcultuur
Door een aantal treurige incidenten is er inmiddels veel aandacht voor. De Commissie Hoekstra heeft naar aanleiding van de Twentse neuroloog duidelijke aanbevelingen gedaan. Die worden nu ingevoerd. Voor mij hoort daarbij dat de IGZ een systeem ontwikkelt om signalen op te tellen, te combineren en dan op te treden. De beroepsgroepen moeten zich inzetten voor een open cultuur waarbij collega’s elkaar aanspreken. Ook moet het voor collega’s mogelijk zijn zich te wenden tot een vertrouwenspersoon binnen de beroepsgroep. Stel een code hiervoor op: om elkaar aan te spreken en om de vertrouwenspersoon instrumenten te geven te interveniëren. Leg hierbij vast wanneer en op welke manier de IGZ wordt ingeschakeld. Misschien kan dan veel leed worden voorkomen, voor patiënten, voor collega’s en wellicht voor de desbetreffende beroepsbeoefenaar zelf.
Reageren op signalen
Wanneer het echt mis gaat, dan is het goed dat er een signaal naar de burgers wordt afgegeven dat streng wordt opgetreden tegen disfunctionerende artsen. De IGZ heeft inmiddels de Twentse neuroloog de bevoegdheid ontnomen nog als arts op te treden. Het Openbaar Ministerie stelt strafrechtelijke vervolging in. Dat is allemaal niet niks. Reden temeer om al veel eerder te reageren op signalen, hetzij door de collega’s en de beroepsgroep, hetzij door de IGZ.
Zwarte lijst
Het gaat niet alleen om Nederland. Vrij verkeer van personen en diensten in de EU is een belangrijke verworvenheid. Nederlandse artsen werken in Duitsland, Duitse artsen in Nederland. Maar ook hier geldt: mensen moeten kunnen vertrouwen op de vakbekwaamheid van de buitenlandse arts die hen behandelt. Binnen de EU is er geen systeem om artsen of verpleegkundigen die in eigen land niet langer hun beroep mogen uitoefenen, op te sporen. Zo kon de Twentse neuroloog aan het werk gaan in Duitsland en, naar verluid in Polen. Kamerbreed is bij de minister aangedrongen om dit binnen de EU op de agenda te zetten. Zij liet er geen gras over groeien en heeft inmiddels binnen de Raad van Ministers van Volksgezondheid gepleit voor een ‘Zwarte lijst’. Ze kreeg steun van 8 lidstaten en van de Europese Commissaris. De concrete uitwerking staat hoog op de agenda voor het komende halfjaar. Vanuit de Kamer zullen we dit met meer dan gewone belangstelling volgen.