“Een herhaalde leugen blijft een leugen”, onder dit motto trok Marcel van Dam onlangs in de Volkskrant de noodzaak van kostenbeheersing in de gezondheidszorg in twijfel. Volgens Van Dam is het in de hand krijgen van de groei van de gezondheidszorg in Nederland nergens voor nodig. Immers: mensen zijn zeer bereid te betalen voor hun gezondheid.
Geen probleem?
Onstuimige groei van de zorg is geen probleem, want, zo zegt Van Dam, liever dat mensen 4500 euro per jaar uitgeven aan de zorg, dan aan vakanties. Los van het feit dat Van Dam wel erg gemakkelijk heen fietst over mensen die helemaal geen 4500 euro aan vakanties kunnen uitgeven, en dus ook niet aan hun zorg: de kostengroei in de zorg is wel degelijk een probleem. Te hoge premies voor AWBZ en ZVW jagen bijvoorbeeld de loonkosten voor Nederlandse werknemers op. Te hoge loonkosten verslechteren de internationale concurrentiepositie van ons land, en dat remt de economische ontwikkeling. Van Dam weet dat natuurlijk best; het zijn ABC’tjes uit de economieles.
Arbeidsmarkt
Maar er zijn ook binnen de gezondheidszorg redenen die het belangrijk maken om de groei van de zorg af te remmen. Zo dreigt er een kolossaal probleem op de arbeidsmarkt. Ondanks dat Nederland in de ernstigste economische crisis in tachtig jaar zit, is onze werkloosheid de laagste van de EU. Wat dat straks betekent als de economie weer op volle toeren gaat draaien, laat zich raden: enorme personeelstekorten. Nu al kost het soms grote moeite mensen te vinden; voor kinder- en jeugdpsychiaters bijvoorbeeld ligt het percentage moeilijk vervulbare vacatures op honderd.
Koude sanering
Als we de groei van de zorg niet afremmen, dreigt zo uiteindelijk een koude sanering van kwaliteit en toegankelijkheid van de zorg, simpelweg omdat het aanbod de vraag niet meer aan kan. De ervaring leert, dat de meest kwetsbare mensen dan als eerste over de rand rollen.
Adequaat antwoord
Voor GGZ Nederland was dat reden om anderhalf jaar geleden aan de slag te gaan met de vraag: hoe kunnen wij een forse groei van de vraag naar zorg opvangen, zonder dat de kosten van de ggz even hard meestijgen? Daar hebben we een adequaat antwoord op gevonden. Meest voor de hand liggend is natuurlijk: voorkom dat mensen ziek worden. Met preventie, scherpe diagnostiek en vroege interventie kunnen we een wereld winnen. Maar het kan ook door ontbureaucratiseren: steeds meer medewerkers vullen nu steeds meer formulieren in zonder dat dit nog meerwaarde heeft. Hoge ambities met innovaties helpen ook. Het werken met allerlei vormen van eMentalhealth laat veelbelovende resultaten zien. Ook ambulantisering van de zorg levert een forse bijdrage, en komt bovendien tegemoet aan de diepe wens van veel –chronische- patiënten om mét hun ziekte een hoge kwaliteit van dagelijks leven te behouden.
Resultaten meten
Maar er is meer. De ggz heeft ook afspraken gemaakt met zorgverzekeraars over het routinematig meten van onze resultaten. Uiteindelijk maakt dat het mogelijk om echt scherp in te kopen op kwaliteit van zorg: wat werkt wel, wat werkt ook op langere termijn, wat werkt niet? Als straks echt ruim vijftien procent van ons nationaal inkomen naar de zorg gaat, kan de zorgsector de samenleving op zijn minst laten zien wat daarmee precies geleverd wordt.
Levensbelang
Onze sector neemt met deze ontwikkelingen voluit zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid. Niet omdat we graag bezuinigen, maar om onze zorg goed en beschikbaar te houden. Wat Marcel van Dam ook beweert, het is zeer kortzichtig om niet nu al overal aan de slag te gaan om de efficiëntie en de effectiviteit van de zorg fors te verhogen. Daar hebben we als premiebetalers allemaal plezier van. Maar het is vooral in het belang van kwetsbare patiënten, voor wie toegang tot goede zorg letterlijk van levensbelang is.