‘Specialisatie en concentratie’ en ‘zorg dichtbij’ zijn de pijlers waarop de meeste bestuurders op dit moment positie kiezen in het zorgveld. Opvallend genoeg speelt de klant hierin nog een ondergeschikte rol. Met name daarin onderscheidt de zorg zich sterk van andere sectoren.
Ziekenhuistransformaties
Dat de organisatie van de ziekenhuiszorg de komende vijf jaar ingrijpend verandert staat vast. Daarover zijn ook de 25 ziekenhuisbestuurders, die wij vanuit Capgemini Consulting in het kader van ons onderzoek naar ziekenhuistransformaties hebben geïnterviewd, het eens.
Om de zorg betaalbaar, maakbaar en kwalitatief goed te houden, zijn nieuwe (netwerk)structuren tussen (zorg)instellingen naar mijn mening noodzakelijk, maar niet voldoende. Pas als we in staat zijn ook gangbare concepten los te laten over wat des (eigen) zorginstelling is, wat des professional en wat des patiënt, ontstaat er lucht en nieuwe energie in het transformatieproces. Dit doordat voorheen gescheiden en begrensde werelden in elkaar overvloeien en elkaar daardoor kunnen versterken. De digitale revolutie ligt ten grondslag aan het steeds meer verbinden van mensen over de hele wereld en het doorlaatbaar worden van voorheen onneembare vestingmuren. Dat biedt hoop!
Patiënt als co-creator
Zo kunnen patiënten met behulp van digitale middelen veel meer co-creator en regisseur zijn van het eigen zorgproces dan nu veelal het geval is. De patiënt kan bijvoorbeeld zelf aangeven wanneer er behoefte is aan een controleafspraak. Hij kan zelf de keuze maken tussen face to face consulten of online consulten. Ook kan hij zelf metingen (bijvoorbeeld bloeddruk en hartslag) verrichten of digitaal ondersteund thuis oefeningen doen. De patiënt kan ook deelnemen aan communities om ervaringen of informatie te delen. Afijn, mogelijkheden te over om de patiënt het zorgproces mede vorm te laten geven. Patiënten zijn dit vanuit andere sectoren al lang gewend. Ze bankieren immers online op ieder door hen gewenst moment, 24 uur per dag, 7 dagen per week. Indien nodig vragen zij hulp per telefoon en bij complexe vragen maken zij (meestal online) een afspraak bij de bank. Diezelfde patiënten blijken bijvoorbeeld ook zeer goed in staat zelf hun vliegtuig en hun hotel te kiezen en te boeken en zij nemen met interesse kennis van de ervaringen van andere reizigers. Vraag hen of ze nog terug zouden willen naar de tijd dat dit allemaal nog niet mogelijk was en het antwoord laat zich raden.
Kansen
Naast het stimuleren van co-creatorschap en regie voeren op het eigen zorgproces, biedt de digitale technologie ook kansen om de patiënten te betrekken bij de strategievorming van een instelling en bij innovaties van de zorg. Relatief eenvoudig kun je er achter komen wat op het internet zoal geschreven wordt over het ziekenhuis en haar behandelaren. Waardevolle informatie over hoe de (potentiële) patiënten of andere stakeholders de instelling en/of haar behandelaren percipiëren. Mensen blijken bijvoorbeeld ook zeer bereid organisaties of personen te helpen wanneer dat hen digitaal wordt gevraagd. Vraag een reclameslogan via het internet en enkele uren later heb je honderden suggesties. Voor de zorg is dat echt niet anders. En uiteraard kun je ook in de zorg om advies of input vragen. Gericht aan bepaalde communities van patiëntengroepen en/of familieleden of meer algemeen via bijvoorbeeld Twitter.
Cliëntenraad 2.0
Het digitale tijdperk biedt ons de kans op een cliëntenraad zoals volgens mij ooit is bedoeld. Niet beknot in allerlei wettelijke procedures, over advies of goedkeuring, over wanneer aan wie en hoe. Op naar de Cliëntenraad 2.0 waarbij aan grote groepen patiënten (al dan niet op dat moment in zorg) op ieder gebied en 24 uur per dag tegen een nultarief advies gevraagd kan worden, dan wel ongevraagd advies kan worden gegeven. Ik zeg: doen!
Marleen van Amersfoort
Vice President Capgemini Consulting