Niemand zal bestrijden dat mantelzorg een groot goed is. De vraag is echter of we de huidige mantelzorg toekomstbestendig is. Ik vrees van niet.
Het SCP heeft berekend dat 3,5 miljoen mensen ouder dan 18 jaar mantelzorg verlenen. Van hen doet 2,3 miljoen dat langer dan 3 maanden. Behalve het belang van de directe (familie)banden heeft mantelzorg ook het voordeel van de continuïteit van de zorg. Vandaar dat het door ontvangers van deze zorg zo hoog gewaardeerd wordt.
Afnemende draagkracht
Tot 2030 stijgt het aantal ontvangers van deze zorg met 8 procent, terwijl het aantal mantelzorgers zelf maar met 5 procent toeneemt. Maar dat is niet het enige. Het aantal jongere mantelzorgers zal afnemen en het aantal van ouder dan 65 jaar zal met maar liefst 60 procent stijgen. Het risico van een afnemende draagkracht bij een fors toenemende draaglast dient zich de komende periode dus volop aan.
Expertisecentrum Mantelzorg
ZonMw wil hier aandacht voor vragen. Zij heeft het Expertisecentrum Mantelzorg van Vilans en Movisie gevraagd een verkenning te doen. Vervolgens heeft zij een expertbijeenkomst belegd. Al deze voorbereidingen hebben geleid tot een signalement dat inmiddels aan het ministerie van VWS is aangeboden. Vanzelfsprekend is niet alleen het ministerie geadresseerde. Tal van andere partijen in de zorg kunnen er ook hun voordeel mee doen. Ons pleidooi in het signalement is om een gericht programma voor de mantelzorg te starten.
Ontwikkelprogramma
Alle betrokkenen die we geraadpleegd hebben, achten de tijd rijp voor zo’n ontwikkelprogramma. In een dergelijk programma zouden we een aantal belangrijke zaken moeten onderzoeken/ontwikkelen. Zo is het van belang meer te weten te komen over preventieve mogelijkheden om te voorkomen dat mantelzorgers overbelast raken. Ook zou moeten worden nagegaan hoe zorgprofessionals beter toegerust kunnen worden om de mantelzorgers bij hun werk te betrekken. Dit raakt meteen het punt van de verantwoordelijkheid van de bestuurders van zorginstellingen. Voor hen zou moeten worden nagegaan welke best practises er zijn voor investeren in mantelzorg.
ICT en eHealth
Last but not least wil ik de technologie noemen. ICT en eHealth ontwikkelen zich razendsnel. Niet alleen voor de zorgprofessional, maar ook voor de patiënten zelf. In het gewenste programma zou nagegaan moeten worden hoe technologie ook ten dienste kan staan van de mantelzorger. Tal van mogelijkheden dienen zich hier aan. Gedacht kan worden aan betere digitale communicatie met zorginstellingen ter ondersteuning van de mantelzorger, maar ook aan signaleringssystemen ten behoeve van de mantelzorger en technologie ter ontlasting van zwaar fysiek werk.
Positieve trend
Als we deze zaken en nog vele andere kunnen oppakken in een gericht programma kunnen we met de hieruit voortkomende innovaties zeer waarschijnlijk de ongunstige ontwikkelingen op het gebied van de mantelzorg ombuigen naar een positieve trend.
Henk Smid
ZonMW