Medicatieveiligheid is een belangrijk speerpunt binnen de zorg. Doel is het juiste medicijn op het juiste moment in de juiste vorm en de juiste dosering in de juiste cliënt te krijgen. Een hele opgave, getuige alle meldingen van medicatiefouten in de zorg.
Bij fouten kunnen de consequenties groot zijn, zeker bij kwetsbare doelgroepen als zieke ouderen of mensen met meervoudige beperkingen. Voor sommige medicijnen geldt dat één verkeerde gift al verstrekkende gevolgen kan hebben. Te denken valt aan antistollingsmiddelen, anti-epileptica of insulines.
Fouten
Deze medicatie is op de lijst ‘risicovolle medicatie’ beschreven. Als één persoon deze middelen uitzet en toedient kan een vergissing onopgemerkt blijven en zijn de gevolgen niet te overzien. Ziekenhuizen hebben dit probleem, bij bijvoorbeeld het klaarmaken van infuuszakken met medicatie, opgelost met de dubbele controle. Waar twee kijken wordt de kans op fouten veel kleiner.
Soberder
Binnen de gehandicaptenzorg, ouderenzorg en thuiszorg is dit veel lastiger. Met alle bezuinigingen die op ons afkomen, worden diensten soberder ingericht. Vaak is er één collega op pad die de zorg voor een grote groep cliënten doet. Die is dus ook verantwoordelijk voor het toedienen van de juiste medicatie. Een collega die even mee kan kijken, is vaak ver weg. In de thuiszorg zijn de verpleegkundigen per definitie alleen op pad.
Kwetsbaar
Dit maakt kwetsbaar. De slager keurt bij toedienen het eigen vlees. Daardoor neemt het risico op fouten toe en dus ook de kans op complicaties voor cliënten. Vandaar dat de dubbele controle voor de risicovolle medicatie nu ook verplicht is in de langdurige zorg. Extra mensen inzetten is eigenlijk niet haalbaar en zelfs ongewenst. Zij zouden zich nuttiger kunnen maken dan alleen dubbele controles doen.
Controleren
Een speciaal ontwikkelde App brengt uitkomst. Die maakt het mogelijk om op afstand medicatie te laten controleren. De begeleider of verzorgende zet de medicatie uit, neemt een foto en stuurt deze via een tablet of mobiele telefoon naar een collega elders of bijvoorbeeld naar een zorgcentrale. Daar controleert een daartoe bevoegde begeleider of verpleegkundige de medicatie en dosering en tekent digitaal voor gezien. Een kwestie van enkele minuten.
Doelmatig
Op deze manier kan op afstand efficiënt en veilig een controle plaatsvinden tussen uitzetten en toedienen van risicovolle medicatie. Het systeem voldoet volledig aan de eisen van de zorginspectie. De resultaten van de controle worden direct digitaal vastgelegd en zijn daarmee te allen tijde en op iedere plek terug te vinden. Een mooi voorbeeld van hoe innovatie de zorg veiliger kan maken en tegelijk de inzet van personeel zo doelmatig mogelijk.
Mieke Draijer
Voorzitter van Verenso, de vereniging van specialisten ouderengeneeskunde en sociaal geriaters