Er is sprake van een paradigmashift in de zorg in zijn algemeenheid en in de ouderenzorg in het bijzonder. Heel Nederland voelt zich geraakt door de kortingen in de zorg en maakt zich zorgen over onze kwetsbare ouderen. Is dat wel terecht? Zijn onze ouderen en ouderen in de 21e eeuw wel zo kwetsbaar?
Natuurlijk hebben we in Nederland kwetsbaren in de samenleving, en natuurlijk ook kwetsbare ouderen… Maar door de term ‘kwetsbare ouderen’ te introduceren alsof iedereen boven de zeventig met de dood in de schoenen loopt, doen we een hele grote groep ouderen tekort en hebben we het uitputten van de zorggelden zelf veroorzaakt.
‘Blue zones’
Zijn ouderen per definitie kwetsbaar? Welnee! Enkele weken geleden kwamen de ‘blue zones’ in de publiciteit. Regio’s in de wereld waar de inwoners met gemak 100 worden. Er is uitgebreid onderzoek gedaan naar wat deze regio’s met elkaar gemeen hebben. Naast goede genen en een gezond dieet lijken matige constante beweging en sociaal engagement de belangrijkst bijdrage te leveren aan gezond 100 worden.
Bezig blijven
En wat doen wij? Wij zeggen: u bent nu 70, u bent kwetsbaar oud, laat alles uit uw handen vallen, wij gaan voor u zorgen. Helemaal fout! Participatie, maatschappelijke functionaliteit, niet rusten maar bezig blijven. Dat zijn de toverwoorden.
Gelukkig zien steeds meer ouderen dit zelf ook in, de uitzendbureaus voor 65+’ers schieten als paddenstoelen uit de grond. Gedreven vanuit het gevoel nuttig te willen zijn en er nog lang niet aan toe te zijn zich als kwetsbaar te manifesteren. Met hun ruime kennis en levenservaring hebben ouderen de maatschappij nog veel te bieden. Kennis die nu vaak door verplichte pensionering verloren gaat.
We hebben jongeren en ouderen, we hebben sterken en kwetsbaren dwars door die groepen heen. Oud is gelijk aan kwetsbaar? Reis eens af naar een ‘blue zone’ (Sardinië is nog wel te doen) en laten we ervan leren, in het belang van onze ouderen. Ouderen en kwetsbaren zijn twee verschillende eenheden.
Aangeleerde hulpeloosheid
Voor hen die wel echt kwetsbaar zijn – oud of jong – moeten we natuurlijk goed blijven zorgen, maar ook dan is het van belang hen niet alles uit handen te nemen. Sluit aan op wat mensen nog wel kunnen en stem daar de hulp op af. Voorkom aangeleerde hulpeloosheid. Zoveel mogelijk blijven meedoen; participeren en deel uitmaken van de samenleving. Dat versterkt het gevoel van eigenwaarde en voorkomt dat kwetsbare mensen sneller achteruitgaan dan nodig is.
Mieke Draijer
Voorzitter Verenso en directeur medische zaken zorggroep Alliade