Er is niet genoeg aandacht voor de informatiseringgevolgen van de stelselwijzigingen in de zorg. De tijd onbreekt om die te vertalen naar goed werkende ICT-oplossingen.
Hoewel de maatschappelijke discussie over voor- en nadelen van de decentralisaties voortduurt, is er geen twijfel meer over de politieke besluitvorming. De stelselwijzigingen worden van kracht per 1 januari 2015. Van de vragen ‘of’ , ‘wanneer’ en ‘hoe’ blijft dus alleen de laatste over.
Speelveld
Rondom de burger als zorgconsument bestaat een steeds complexer speelveld aan instanties, verwijzers zorgverleners, mantelzorgers en verzekeraars. De regiefunctie daarbinnen wordt nu voor een nog groter deel in handen gelegd van de gemeenten, maar de vraag is hoe gemeenten die rol op een actieve en goede manier kunnen gaan invullen.
Tijdsdruk
Voor de Jeugd-GGZ gaan gemeenten zorg inkopen bij zorgverzekeraars, wat een nieuwe, maar vooral complexe taak zal zijn. Voor deze nieuwe functies en taken is in de meeste gevallen nog geen ambtelijk apparaat beschikbaar. Dit betekent dat onder grote tijdsdruk nieuwe organisatie- en samenwerkingsmodellen worden gecreëerd.
Onmogelijk
De complexiteit van het werkveld brengt met zich mee dat goede procesondersteuning alleen mogelijk is met goed ingerichte informatiesystemen die naadloos met elkaar kunnen communiceren. Maar zolang processen nog niet zijn uitgekristalliseerd, is het onmogelijk informatiesystemen te bouwen die deze processen moeten ondersteunen.
Niet voldoende
De nadruk ligt op dit moment op het definiëren van standaarden en oplossingen voor berichtenuitwisseling. Om voor een goede overgang te zorgen binnen de Jeugd-GGZ hebben gemeenten en verzekeraars afgesproken om nog in 2015 gebruik te maken van de door de GGZ gehanteerde DBC-systematiek en bijbehorende Nza-tarieven. De facturatie zal nog maximaal drie jaar via de huidige landelijke systemen lopen. Ook binnen het project informatievoorziening WMO (iWMO) buigt men zich over berichtenuitwisseling. Dit is goed, maar niet voldoende.
Specificaties
Softwareleveranciers wachten met bouwen van oplossingen totdat specificaties over de functies die hun systemen moeten ondersteunen in combinatie met de processen en onderliggende logica definitief vastgesteld zijn. Naar verwachting zullen de specificaties zo laat beschikbaar komen dat er onvoldoende tijd is om de analyse, ontwerp, bouw, en tests van de software op tijd af te ronden. Dit staat een tijdige uitlevering en implementatie bij de eindgebruiker in de weg.
Anticiperen
Voor reguliere wetswijzigingen wordt in de regel een periode van zes maanden gehanteerd tussen het publiceren van specificaties en de ingangsdatum in het veld, zodat softwareleveranciers hier in hun releasebeleid rekening mee kunnen houden. Maar noch de specificaties, noch de administratieve procedures zijn in alle gevallen bekend, waardoor ook zorgaanbieders veelal niet tijdig kunnen anticiperen op aankomende wijzigingen.
Afwijkende afspraken
Bovendien speelt het probleem dat per gemeente of regio verschillend invulling kan worden gegeven aan organisatie, processen en beleid. Dit leidt weer tot een veelheid aan afwijkende afspraken met zorgverzekeraars waardoor informatiesystemen onnodig complex en onoverzichtelijk worden.
Gedegen processen
Alle partijen moeten met onveranderde energie doorgaan met het duidelijk specificeren van ICT-consequentie. De verplichte ingangsdatum voor zorginstellingen dient met minimaal zes maanden uitgesteld te worden. Alleen dan is voldoende tijd voor het inrichten van gedegen processen die door betrouwbare informatiesystemen worden ondersteund. Een haastige ontwikkeling en implementatie van software maakt de acceptatie van een veranderde werkwijze niet eenvoudiger. Dit zal uiteindelijk leiden tot hogere kosten en een ontevreden zorgconsument.
Marc Sterenberg
Voorzitter OIZ platform voor ICT-ontwikkelingen in de gezondheidszorg.