Regels, een veelkoppig monster…

Op de Noorderlinkdagen mocht ik pasgeleden spreken over het thema regeldruk. Waarom zijn er eigenlijk regels? Als we een bepaalde stroming in de economie geloven zijn regels volstrekt overbodig!

De vrije markteconomie, waarin ieder gaat voor eigenbelang, leidt volgens een onzichtbare hand tot maximale welvaart voor ons allemaal. Intuïtief voelen we aan dat dit niet gaat werken. Er zullen altijd mensen zijn die oneigenlijke methoden gebruiken om zich bezit toe te eigenen dat niet van hen is. We hebben daarom een sociaal contract nodig, waarin we basisregels met elkaar afspreken die we zullen naleven: geen geweld, geen fraude e.d.;

De Leviathan

Wie moet dit contract bewaken? Al in de 17^e eeuw ontstond de theorie (Hobbes) dat dit alleen een despoot kan zijn. De Leviathan: een veelkoppig zeemonster waarvan ik mij voorstel dat deze als een soort octopus iedereen op de vingers tikt die zich niet houdt aan de regels. Bijvoorbeeld op het internet zou dit wellicht niet zo’n slecht idee wezen.

A symptotisch

Hoeveel regels hebben we eigenlijk nodig? Er is beperkt wetenschappelijk onderzoek dat de eerste 20 procent van de afgevaardigde regels eigenlijk wel nuttig zijn en daadwerkelijk leiden tot minder incidenten. Daarna stijgt het aantal incidenten echter snel bij een toename van het aantal regels, op een gegeven moment zelfs bijna a symptotisch!

Hoe ervaart iedereen dit eigenlijk binnen de zorg? Ik noemde een paar bijzondere voorbeelden:

1. we geven als ziekenhuis een in control statement af, waarin door de accountant gecontroleerd, wordt aangegeven dat de registratie en facturatie van DBC’s met een 95 procent-betrouwbaarheidsmarge volgens de regelen der kunst is verlopen. Toch komen er bakken met materiële controles vanuit de zorgverzekeraars binnen. En soms komen daaruit ook wel weer discussiepunten boven. Maar waarom doen we beide?
2. we moeten voor elke vierkante meter die we willen verhuren toestemming vragen aan het College Sanering. Waarom eigenlijk? Er zou geld kunnen verdwijnen uit de sector is de achterliggende argumentatie. Maar we moeten als ziekenhuis tegenwoordig toch zelf onze financiële broek op houden en hebben dus toch gewoon belang bij een marktconforme huurprijs?

Discussie

Er ontstond veel discussie in de zaal. Er waren waardevolle observaties:

1. te hoge regeldruk beperkt het gevoel van vrijheid en invloed op het eigen functioneren 
2. de cultuur in een organisatie is van groot belang
3. management en directie spelen hierin een belangrijke rol
4. het politieke wantrouwen ten opzichte van de zorg is groot
5. er is veelal sprake van incident-gedreven regelgeving.

De overtuiging in de zaal was dat als we de regeldruk echt willen aanpakken, we op kleine schaal moeten beginnen: binnen de regio, of binnen een instelling. Die uitdaging lag er voor de deelnemende mensen.

Overijver in regelgeving

Ik wil jullie een slotanekdote niet onthouden. Ik ontmoette ter plaatse een hoteldirecteur die aangaf dat hij enkele jaren geleden een boete had gekregen. Zijn hotel was zeer gerenommeerd, dus ik zei dat ik daarover verbaasd was en vroeg wat daar dan wel de reden voor was. Hij vertelde mij dat hij niet voldeed aan de horecawet omdat hij geen schoenenpoetsmachine bezat. En hij zei erbij dat hij het probleem inmiddels had opgelost. Ik vroeg hem of zijn klanten tevreden waren over de nieuwe poetsmachine. Waarop hij lachend antwoordde:”dat denk ik niet, want de machine werkt niet. Maar in de wet staat niet dat het een werkende poetsmachine moet zijn…..”.

Of het nog steeds zo werkt weet ik niet, maar een mooi voorbeeld van overijver is het wel. Er zijn ongetwijfeld nog veel meer voorbeelden. Ik zou het leuk vinden er een paar als reactie te zien. Mooie uitdaging voor het nieuwe kabinet.

Paul van der Wijk
lid van de raad van bestuur van het Martini ziekenhuis