In de afgelopen weken hebben minister Schippers en haar medewerkers, in onderhandeling met partners in de zorg, bergen werk verzet met een bijzonder resultaat: een inhoudelijk sterk akkoord dat de benodigde bezuiniging oplevert. Dit is bijzonder verheugend.
Zeker in een tijd van crisis doet snoeien pijn. Het bijzondere van deze onderhandelingen is dat er gesnoeid is met het oog op bloei. De veranderende verhoudingen die zich al langer aftekenden tussen patiënten en artsen, zorgverzekeraars en zorgverleners, krijgen nu (noodgedwongen) gestalte in perspectiefvolle afspraken. Eigen verantwoordelijkheid en optimale zelfzorg vormen de basis. De dan nodige zorg wordt zo veel als mogelijk dichtbij huis aangeboden. De rol van de huisarts als poortwachter wordt versterkt en gefaciliteerd.
De patiënt centraal
Bij een verantwoorde medische zorg gaat het –vanzelfsprekend- om de patiënt en staan diens belangen centraal. Maar de participerende patiënt, zo toont het uitstekende, recent verschenen rapport van de RVZ aan, is iets anders dan ’u vraagt, wij draaien’. Alleen optimale voorlichting leidt tot gedeelde besluitvorming. Waardoor de zorg ook “zinniger en zuiniger” kan worden ingezet. De eigen bijdrage van de patiënt bestaat dan veel meer uit het verantwoord omgaan met ziekte en gezondheid en gaan voor passende zorg en niet alleen het financieel extra bijdragen voor eigen keuzes.
Een ziekenhuis als fysiek gebouw zal op den duur plaats maken voor een ziekenhuis als functie: basale medische zorg dichtbij waar huisartsen en specialisten nauw samenwerken. Omdat in een klein land als het onze afstand geen belemmering zou moeten vormen, wordt complexe zorg geconcentreerd. Zorgverzekeraars zullen als representanten van hun deelnemers verantwoord moeten inkopen. Zij krijgen meer mogelijkheden om verzekerden te sturen, maar door het handhaven van de restitutiepolis in het basispakket blijven ‘sturingsvrije’ zorgverzekeringen voor iedereen toegankelijk.
Belangenafweging
De komende weken leggen de onderhandelingspartijen de bereikte resultaten voor aan hun achterban. Hopelijk zullen zij hiermee instemmen. Dat zal moeten gebeuren in een dubbel besef: het eigen belang enerzijds en het belang van de patiënt en van de zorg anderzijds staan soms haaks op elkaar. Met het oog op een verantwoorde toekomst, zullen offers geaccepteerd en gedragen moeten worden. Hierbij gelden, naast goede, zinnige en noodzakelijke intenties, een aantal harde randvoorwaarden die voor de komende jaren rust geven. Dat biedt ruimte om samen de inhoud gestalte te geven.
Rolvastheid
Je zou kunnen zeggen dat door de gemaakte afspraken in het akkoord de rolverdeling en de rolinvulling verantwoord neergelegd wordt. Het verleden heeft geleerd dat de zorg, hoe kan het anders, mensenwerk is. De inzet is vaak over en weer niet optimaal geweest, namelijk niet gericht op hoe wij dit samen op een goede manier gestalte kunnen geven. Dit heeft helaas terecht bijgedragen aan de beroerde beeldvorming waar de hele sector onder lijdt. Daarom zal het nog belangrijker zijn ’rolvastheid’ te betrachten en elkaar daar openlijk aan te houden en op aan te spreken. Juist een consequente rolvastheid kan een solide basis zijn in onzekere tijden. Daarbij is wel een ieder aan zet!
Rutger Jan van der Gaag
Voorzitter KNMG