Kostenreductie in de zorg is hetzelfde als kwaliteit verbeteren. Altijd een fijne oneliner voor politici. Don Berwick, zeker niet de eerste de beste op kwaliteitsgebied in de zorg, liet zich recent ook in deze termen uit.
Hij wil ook de politiek in. Juran, een andere kwaliteitsgoeroe, onderscheidt twee aspecten aan kwaliteit. Het eerste aspect zijn de eigenschappen van het product die tegemoet komen aan de wensen van de klant. Hier betekent hogere kwaliteit meer kosten. Het tweede aspect is het ontbreken van tekortkomingen. Dit heeft te maken met de kwaliteit van het productieproces. Hier betekent hogere kwaliteit lagere kosten, namelijk door minder fouten, minder verspillingen, minder afkeuringen, minder inspecties en minder tijdsverlies.
Twee aspecten van kwaliteit
Het onderscheiden van beide aspecten is essentieel. Want de onfortuinlijke patiënt die met het oog op zijn eigen risico bij zijn cardioloog kiest voor de goedkoopste pacemaker, die kan tijdens zijn hardlooprondje van een koude kermis thuiskomen als blijkt dat de bewegingssensor met variabele pacing alleen in het duurdere model zitten. Om het over een oncologiepatiënt en zijn goedkoopste medicijnen, die niet werken waar de dure wel werken, nog maar niet te hebben. Meer producteigenschappen betekent hogere kosten. Het goede nieuws is dat bij het tweede aspect “ontbreken van tekortkomingen” het mes in de zorg aan twee kanten snijdt. In een productiebedrijf zorgt een slecht productieproces dat tot veel tekortkomingen leidt, alleen voor hoge kosten. Een goede eindcontrole vangt dit af en de klant hoeft er niets van te merken. In de zorgverlening maakt de patiënt het hele zorgproces letterlijk aan den lijve mee. Alle tekortkomingen in het zorgproces (complicaties, fouten, her operaties, ziekenhuisinfecties, etc.) leiden niet alleen tot hogere kosten, maar ook tot een hele negatieve kwaliteitsbeleving bij de patiënt.
Betere productkwaliteit
Proces-verbetermethodieken zoals Six Sigma en Lean zijn dus uitermate effectief in de zorg; ze verlagen de kosten en de patiënt ervaart een betere kwaliteit. Betere proceskwaliteit leidt echter niet automatisch tot betere productkwaliteit (outcome). Je kan de verkeerde medicijnen krijgen tijdens de opname, van de OK-tafel vallen, decubitus en postoperatieve infecties krijgen, wat allemaal tot veel onnodige kosten leidt, maar de nieuwe heup zou het, ondanks alle genoemde ellende, twintig jaar prima kunnen doen. Juran benadrukt nog een belangrijk punt namelijk dat productkwaliteit gaat over eigenschappen van het product die tegemoet komen aan de wensen van de cliënt. Daar valt in de zorg ook nog veel te halen; de zorg afstemmen op de wensen van de cliënt. Het ergste wat er dus kan gebeuren is dat er zorg wordt geleverd waar de patiënt niet om gevraagd heeft met een proces dat bol staat van de tekortkomingen. Alle moeite en kosten voor niets.
Schaf het financieringssysteem af
Op een congres over Lean in de VS werd benadrukt dat om de kosten te reduceren naast proces verbeteren met Lean een ander financieringssysteem nodig is. Als je een opname moet doen om daarmee de feitelijke behandeling gefinancierd te krijgen, dan is dat niet erg Lean. Doe je het slimmer, dan krijg je geen geld. Iedereen kent de voorbeelden. Dus als het kabinet nog 6 miljard euro zoekt dan heb ik nog een suggestie. Schaf het hele financieringssysteem af. Het kost honderden miljoenen per jaar en voegt (lekker Lean!!) helemaal niets aan waarde toe. Vervolgens staat het artsen en verpleegkundigen vrij om alleen nog maar te doen wat echt waarde toevoegt. Meet intensief de tevredenheid van de patiënten; leuke taak voor de verzekeraars, en je weet veel beter dan nu wie het goed doet en wie niet. De patiënten zijn weer in de lead, de zorgverleners hebben weer een leuke baan en Rutte loopt binnen.
Jaap van den Heuvel
Voorzitter raad van bestuur Reinier de Graaf Groep