Het kwaliteitsdebat heeft zich de laatste tijd voornamelijk gericht op concentratie van zorg. De andere kant van de medaille: spreiding van zorg is net zo belangrijk, maar komt minder vaak ter sprake, misschien omdat het minder tot de verbeelding spreekt. Ten onrechte!
Concentratie versus spreiding
Bij ‘concentratie’ gaat het over het leveren van zorg op minder lokaties om zo kwaliteitsverbetering te realiseren. Soms is dat nodig, omdat er nu eenmaal veel ervaring, kennis of dure infrastructuur nodig is om topzorg te kunnen bieden. De zorg wordt voor sommigen dan wat verder weg geregeld, maar voor topzorg reizen mensen graag. Bij ‘spreiding’ gaat het om de tegenovergestelde beweging: zorg welke juist dichterbij de burger moet komen om kwaliteitsverbetering te krijgen. Ook hier gaat het om ervaring, kennis en infrastructuur – alleen dan op een heel andere manier ingezet.
Functie Assertive Community Treatment (FACT)
Het blijkt dat voor de patiëntengroep ‘ernstige psychiatrische patiënten’ (o.a. schizofrenen) een aanpak via zogenaamde FACT teams – die proactief opereren vlak in de buurt van de patiënt – cruciaal is. Zo heeft GGZ Noord-Holland-Noord 12 FACT teams in de lucht die elk een gebied van zo’n 50.000 inwoners onder hun hoede hebben. Zo lukt het de ongeveer 100-200 ernstige psychiatrische patiënten per gebied proactief te volgen en waar nodig te interveniëren samen met huisartsen, gemeente, maatschappelijk werk, etc. In de FACT regio’s zijn de GGZ kosten 16 procent lager per patiënt. Deze winst wordt geboekt door snel proactief ingrijpen, waardoor klinische opnamen veel minder vaak nodig zijn (5 procent minder langdurig verblijf, 50 procent minder kortdurend verblijf).
Kleinschalig wonen in de Herbergier
Een ander voorbeeld van spreiding van zorg is kleinschalig wonen zoals de Herbergier dat vormgeeft. De Herbergier richt zich op mensen met Alzheimer. Via een vanuit de centrale organisatie opgezet zorgconcept zetten de lokaties van de Herbergier aandacht voor de cliënt in combinatie met zoveel mogelijk zelfredzaamheid (eventueel via mantelzorg) centraal. Het resultaat is een snel uitbreidende keten, met een lage overhead die via een meet- en verbetercyclus de kwaliteit permanent verbetert.
ParkinsonNet
ParkinsonNet bestaat uit regionale netwerken van zorgverleners die gespecialiseerd zijn in het behandelen en begeleiden van patiënten met de ziekte van Parkinson. De netwerken zijn gecentreerd rondom ziekenhuizen, maar het doel van deze netwerken is nu juist om de patiënten buiten het ziekenhuis te houden. Via intensieve begeleiding van onder andere de fysiotherapeut, Parkinson verpleegkundigen, diëtisten en de ergotherapeut houdt men de Parkinson patiënten zo lang mogelijk fit. Dit leidt tot aansprekende resultaten. In regio’s waar ParkinsonNet het langst actief is, hebben Parkinson patiënten significant minder vaak een heupfractuur en dit leidt jaarlijks tot landelijke besparingen van zo’n 15 tot 20 miljoen euro.
Het recept….
Na het opsommen van deze voorbeelden is het verleidelijk om het ‘recept’ van deze succesformules te benoemen. Zonder de pretentie te hebben compleet te zijn, zijn er drie opvallende overeenkomsten. De eerste overeenkomst is dat alle drie de voorbeelden werken vanuit een nieuw zorgconcept, gedreven vanuit de zorginhoud dat hen ertoe aanzet zorg zoveel mogelijk bij de mensen ‘in de buurt’ te leveren. De tweede overeenkomst is het feit dat alle organisaties een zekere schaal hebben om expertise te borgen en permanent te werken aan kwaliteitsverbetering. In die zin lijkt spreiding van zorg te gaan om concentratie en protocollering van kennis om het daarna weer ‘uit te duwen’ naar de mensen in de buurt (‘protocolled outreach’ in goed Nederlands). Dit wordt ondersteund door intensieve trainingen en de mogelijkheid om vanuit de buurt steeds makkelijk en snel meer ‘centraal’ beschikbare gespecialiseerde expertise te raadplegen. De laatste overeenkomst is enigszins paradoxaal: het gaat om drie heel verschillende typen zorg die voordelen bezitten op het gebied van kosten en kwaliteit van zorg. Dit suggereert dat spreiding van zorg heel breed kan worden toegepast, veel breder dan wat we nu doen zowel in de ziekenhuiszorg als in de GGZ en de VV&T. Dat belooft nog wat in de toekomst!
Volg David op Twitter: www.twitter.com/DavidIkkersheim
Dinsdagmiddag 28 februari jl. vond het zesde en laatste evenement van het project Werken aan de Zorg plaats. Tijdens deze bijeenkomst werden de resultaten van het onderzoek Waardecreatie besproken met professionals, patiëntenorganisaties, beleidsmakers en verzekeraars. Bovenstaand blog is mede gemaakt naar aanleiding van het onderzoek en de discussie die tijdens het evenement plaatsvond.