Door de invoering van de integrale tarieven in 2015 zijn medisch specialisten en ziekenhuisbestuurders zich aan het oriënteren op de toekomst. Welke organisatiestructuur of fiscale entiteit dient het beste de bestaande belangen?
Zo hebben het Wilhelmina Canisius ziekenhuis in Nijmegen en de artsen in de ziekenhuizen van Alkmaar en Den Helder gekozen voor het opzetten van een supermaatschap of Medisch Specialistisch Bedrijf waarbij de supermaatschap als collectief afspraken maakt met de raad van bestuur over zorginkoop, honoraria, kwaliteit en veiligheid.
Het MSB gaat personeel in loondienst nemen zoals verpleegkundige specialisten, artsassistenten en managementassistenten. Het MSB Alkmaar/Den Helder, waaronder 170 specialisten vallen, krijgt ongeveer zestig mensen in dienst. Die vallen straks niet meer onder de CAO van het ziekenhuis, maar onder de arbeidsvoorwaardenregeling van het MSB. Ook de huidige aanstellingsovereenkomsten tussen het ziekenhuis en de medisch specialisten komen te vervallen.
Kwaliteit
Om als MSB te kunnen fungeren, moeten de supermaatschappen de continuïteit en kwaliteit waarborgen. Binnen de governanceverantwoording moeten ze een raad van bestuur en een raad van toezicht aanstellen. De raad van bestuur van de supermaatschap onderhandelt vervolgens met de raad van bestuur van het ziekenhuis.
Supermaatschappen en ziekenhuisbestuurders maken binnen dit model contractafspraken over budgetten, honorarium en verantwoordelijkheden. Maar hoe worden afspraken gemaakt over kwaliteit voor twintig specialismen en 170 specialisten? Formeel gezien is het ziekenhuis de eindverantwoordelijke als het gaat om kwaliteit en veiligheid. Op basis van autonomie en expertise bepaalt de specialist de behandeling.
In andere markten waar met onderaannemers gewerkt wordt, is er een brede keuze van aanbieders. Aannemers in de bouw kunnen kiezen uit wel vijftien verschillenden loodgieters. Keuzes worden gemaakt op basis van kosten en kwaliteit. Voldoet de ene partij niet, dan kan met een andere loodgieter een nieuwe contractafspraak worden gemaakt.
Honkvast
Kunnen ziekenhuisbestuurders in de nieuwe situatie sturen op doelmatigheid en kwaliteitswensen door met andere onderaannemers in zee te gaan? Specialisten in het MSB zijn bijna hun hele carrière verbonden aan hetzelfde ziekenhuizen en zijn zeer honkvast. Ze zullen niet snel in andere ziekenhuizen gaan werken. Daarnaast is er voor sommige specialismen een schaarste. Ook het waarborgen van continuïteit en voorkomen van gedoe in de media weerhouden raden van bestuur van ziekenhuizen om anders te contracteren. Raden van bestuur van ziekenhuizen zullen als ze het al zouden willen waarschijnlijk geen andere marktpartij contracteren. Er is een zeer sterke symbiotische verhouding.
Het toekomstig MSB of de supermaatschap loopt dus nauwelijks ondernemersrisico. Ziekenhuizen kunnen failliet gaan of cashflowproblemen hebben, zorgverzekeraars kunnen delen van de zorg niet contracteren. In het eerste geval kunnen ziekenhuizen niet meer voldoen aan hun financiële verplichtingen richting het MSB. In het tweede geval heeft is de dienstverlening van het MSB niet meer nodig. Het MSB loopt dan ineens grote risico’s en zal moeten gaan ondernemen.
Bas van der Mierden
Directeur Prometheus Healthcare en auteur van het boek Ziekenhuisondernemen een illusie