“Het is goed dat u dit werk doet”, zegt mevrouw Peters. Ik heb net met haar een indringend gesprek gevoerd over de gevoelens die de verhuizing naar het verpleeghuis bij haar had opgeroepen. “U begrijpt wat wij meemaken en begrip hebben we hard nodig.” Met behulp van de juiste gesprekstechnieken en een niet-oordelende houding van mijn kant bleek zij in staat haar gevoelens haarfijn onder woorden te brengen, ondanks al wat verder gevorderde dementie. En dat verwoorden hielp haar bij het structureren van haar gedachten en verwerken van haar verdriet.
Onder invloed van publieke verontwaardiging is er veel veranderd in de verpleeghuizen. Ze zien eruit als thuis, of laten we zeggen als een soort woongroepen. De inrichting is huiselijk, iedereen heeft een eigen slaapkamer en er is bewegingsvrijheid voor de mensen die goed ter been zijn. Dat zijn belangrijke verbeteringen, zeker ook voor familieleden, die vaak veel tijd bij hun dierbare doorbrengen.
Verwerken, aanvaarden, volhouden
Maar ook achter de schermen, laten we zeggen in de backoffice, is veel veranderd. Er is veel kennis over gezondheidsbewaking van mensen met dementie. Door ontregeling van de lichamelijke gezondheid voor te zijn of tijdig te behandelen wordt veel onnodig leed voorkomen. Inzicht in stemming en beleving geeft aanknopingspunten voor goede begeleiding. Expertise in gebruik van motiverende technieken en werken aan vertrouwen helpt mensen zorg te aanvaarden en voorkomt agressie. Uitleg over dementie en de gevolgen ervan aan familieleden helpt hen verwerken, aanvaarden, volhouden. Ondersteuning van verzorgenden helpt hen een gezond evenwicht te behouden in emotioneel belastende werkomstandigheden.
Achter de schermen van de gezellige huiskamers werken professionals, geschoold in de gezondheidszorg. Noem dit het medisch model. Ze lopen niet in witte jassen, maar zijn vakbekwaam en hebben regels om zich aan te houden. Regels die gemaakt zijn om kwetsbare patiënten te beschermen, zoals het beroepsgeheim, informed consent en evidence based werken. Dus geen claims doen die je niet hard kan maken.
Dementie is een ernstige en uiteindelijk dodelijke ziekte. Mensen die met dementie moeten leven, hebben recht op goede zorg, bekwame dokters en andere professionals. Gespecialiseerd opgeleid en met voldoende tijd om hun werk zorgvuldig te kunnen doen. Dat kost geld, helaas, een ongemakkelijke waarheid. Maar voor een dubbeltje zit je nou eenmaal niet op de eerste rij. En volgens ActiZ wordt gemiddeld slechts 38 procent van het budget van verpleeghuizen aan zorgmedewerkers besteed en nog een veel kleiner bedrag aan behandeling (gemiddeld 6 procent). Kosten die zich wel direct lijken terug te vertalen naar gezondheidswinst en kwaliteit van leven, al is uiteraard meer onderzoek nodig om werkzame factoren te destilleren.
‘Wonen als thuis’
Mevrouw Peters bracht mooi onder woorden wat een psycholoog voor haar betekende. ‘Wonen als thuis’ is een mooie ontwikkeling, maar goede dementiezorg vraagt veel meer dan dat. Het vraagt om een begripvolle omgeving, ook als mensen door dementie onredelijk, bang of boos zijn. Goede begeleiding is in handen van vakbekwame verzorgenden, daarin ondersteund door medisch en gedragswetenschappelijk specialisten. Ik hoop dat beleidsmakers in de zorg zich blijven realiseren hoe noodzakelijk vakmanschap is voor kwaliteit van leven van mensen met dementie.
(Mevrouw Peters is een gefingeerde naam, vanwege de privacy van de cliënt.)
Directeur PgD Psychologische expertise voor de ouderenzorg
